Thần học trước sau vẫn là…Duy Lý, bởi đó sẽ không bao giờ có thể hiểu được mầu nhiệm Thiên Chúa Ba Ngôi: “ Phải thú nhận rằng trong quá khứ phần này có tính khô khan nhất trong thần học và tệ hơn nữa, không liên hệ gì đến đời sống đạo cả. Tại sao như vậy ? Lý do của cuộc khủng hoảng ở tại phương pháp trình bày trong các sách giáo khoa chỉ có tính cách hộ giáo hơn là suy tư về đức tin.
Thực vậy, các sách giáo khoa thường chia thiên khảo luận về Thiên Chúa làm hai phần: De Deo Uno và De Deo Trino. Phần De Deo Uno nhằm chứng minh sự hiện hữu của Thiên chúa từ những luận cứ lý trí. Tiếp đến là suy diễn các ưu phẩm của Thiên Chúa, dựa vào phương pháp loại suy. Còn phần De Deo Trino, cố gắng giải thích mầu nhiệm Chúa Ba ngôi qua những phạm trù “ Bản Thể”,” Ngôi Vị” và “ Tương Quan” nhằm trình bày rằng mầu nhiệm ấy không đi ngược lại với những nguyên tắc của ly trí…
…Lối trình bày như vậy đã biến mầu nhiệm Thiên Chúa thành một vấn đề siêu hình, không những là nó không ảnh hưởng gì đến đời sống đạo của các tín hửu nhưng khuyết điểm trầm trọng hơn cả là hình ảnh Thiên Chúa như vậy không phải là Thiên Chúa mạc khải trong Kinh Thánh” ( Nguồn: Đa Minh Việt Nam – 18/2/2011 – Kim Thao O.P – Thần Học về mầu nhiệm TC Ba Ngôi ).
Lý do cuộc khủng hoảng theo tôi không hệ tại ở phương pháp trình bày mà ở ngay cái gọi là…suy tư về đức tin. Đối với mầu nhiệm thì không phải chỉ có …suy tư mà nhất thiết cần phải tin và sống đức tin ấy mới được. Thánh Anselme de Cantorbery ( 1033 – 1109 ) nói: “ Tôi tin để được hiểu” ( Credo ut intelligam ).
Người Công Giáo thường ngày vẫn tuyên xưng đức tin mầu nhiệm Thiên Chúa Ba Ngôi bằng Dấu Thánh Giá “ Nhân danh Cha và Con và Thánh Thần” Tuy nhiên đó có thể chỉ là một thứ hình thức máy móc chẳng có quan hệ gì đến đức tin cả ?
Thiên Chúa Ba Ngôi là mầu nhiệm trọng tâm của Đạo Công Giáo thế nhưng mầu nhiệm ấy hầu như đã không được hiểu biết chứ đừng nói chi đến việc…sống. Nguyên nhân của sự thiếu hiểu biết, thậm chí hết sức sai lạc đó chính là do nơi quan niệm… Thiên Chúa Tự Mạc Khải “ Trọn lịch sử Cứu Độ chỉ là lịch sử về đường lối và các phương tiện mà Thiên Chúa chân thực và duy nhất là Chúa Cha và Chúa Con và Chúa Thánh Thần dùng để tự mạc khải, để giao hòa và kết hợp với những ai từ bỏ tội lỗi. Điều được khẳng định ở đây là Thiên Chúa tự tại chính là Thiên Chúa đã tự mạc khải trong lịch sử Cứu Độ này trong Kinh Thánh là một con đường đáng tin cậy dẫn đưa chúng ta đến Bản Tính Ba Ngôi của Thiên Chúa” ( Nguồn Simon Hòa Đà Lạt – Lm Gierado Trần Công Dụ – mầu nhiệm TC Ba Ngôi trong sách GL của HTCG ).
Với quan niệm…Thiên Chúa tự mạc khải, thần học đã đương nhiên phủ nhận mạc khải của Đức Ki Tô về Đấng Cha: “ Cha Ta đã giao mọi sự cho Ta. Ngoài Cha không ai biết Con. Ngoài Con và người nào Con muốn mạc khải cũng không ai biết Cha” ( Lc 10, 22 ).
Một khi Đức Ki Tô đã nói” Ngoài Con không ai biết Cha” thì phải đúng là như vậy. Điều này cho thấy thần học cũng không thể biết gì về Chúa Cha bằng lý trí của họ. Đức Ki Tô nói Ngài …biết Cha thì cái biết ấy hoàn toàn không phải là thứ tri thức phân biệt nhưng là của Tình Yêu Vô Phân Biệt. Trước giờ bị nộp Chúa Giê Su dâng lời khẩn nguyện: “ Cha Công Chính ơi ! Thế gian chẳng từng biêt Cha. Song Con đã biêt Cha và những kẻ này ( Các Tông Đồ ) cũng biêt rằng Cha đã sai Con. Con đã tỏ cho họ biết Danh Cha lại còn tỏ cho họ biết nữa hầu cho sự thương yêu của Cha đem lòng thương yêu Con được ở trong họ và Con cũng ở trong họ nữa” ( Ga 17, 25 -26 ).
Duy chỉ mạc khải của Đức Ki Tô mới có thể dẫn đưa chúng ta đến sự…biết Cha và sự biết Cha ấy cũng chính là biêt về mầu nhiệm Thiên Chúa Ba Ngôi. Tại sao ? Bởi tuy là Ba Ngôi nhưng vẫn chỉ là một Thiên Chúa duy nhất và đó chính là Thiên Chúa Tình Yêu: “ Chúng ta hãy yêu thương nhau vì sự thương yêu đến từ Thiên Chúa. Hễ ai thương yêu thì sanh bởi Thiên Chúa và nhận biết Thiên Chúa. Ai chẳng thương yêu thì không thể nhận biết Thiên Chúa vì Thiên Chúa là Tình Yêu” ( 1Ga 4, 7 -8 ).
Bởi Thiên Chúa là Bản Thể Tình Yêu ở nơi mỗi người thế nên Thánh Gioan nói ai yêu thương thì sanh bởi Thiên Chúa và nhận biết Thiên Chúa còn ai không yêu thương thì không nhận biết Thiên Chúa.
Điều Thánh Gioan khẳng định Thiên Chúa là Tình Yêu chẳng những có quan hệ đến mầu nhiệm Thiên Chúa Ba Ngôi mà chỉ có vậy, mầu nhiệm ấy mới có thể được nhận biết.
Để hiểu tại sao Thiên Chúa là duy nhất mà lại có 03 Ngôi Vị khác nhau, chúng ta không thể không liên hệ đến 03 nguyên lý Thể – Tướng – Dụng. Không chỉ trong lãnh vực tâm linh mà ngay cả trong lãnh vực vật lý, sự vật cũng đều có thể áp dụng 03 nguyên lý này. Ví như những cái giường, bàn ghế, tủ v.v…làm bằng gỗ thì gỗ là Thể. Còn giường, bàn ghế lớn, nhỏ, hình vuông, tròn…là Tướng. Giường để nằm, ghế để ngồi đó là Dụng ( Công dụng ).
Thêm một ví dụ nữa cho dễ hiểu. Bánh làm bằng bột thì bột là Thể. Bánh ấy làm bằng khuôn to, nhỏ, vuông tròn, màu đỏ màu cam gọi là Tướng ( trạng ). Bánh dùng để ăn gọi là Dụng v.v…
Ba nguyên lý Thể, Tướng, Dụng nếu áp dụng trong lảnh vực tâm linh Đạo Chúa thì Thiên Chúa Tình Yêu là Thể ( Bản Thể ). Đức Ki Tô từ Chúa Cha đến là Tướng bởi vì Ngài có tên có tuổi do Mẹ Ngài sinh ra tại làng Nazareth v.v…Chúa Thánh Thần là Dụng ( Công dụng ) bởi vì Ngài là Đấng ban ơn Thánh Hóa cho các tín hữu…
Ba nguyên lý ấy tuy về tướng trạng có khác nhưng cùng một bản thể. Đối với Thiên Chúa Ba Ngôi cũng vậy. Chúa Cha không phải là Chúa Con cũng như Chúa Thánh Thần hoặc ngược lại bởi có cùng một Bản Thể là Tình Yêu.
Có nhận biết Thiên Chúa chinh là Bản Thể Tình Yêu ở nơi mình như thế chúng ta mới có thể sống cái Đạo Tình Yêu ấy. Thế nhưng làm sao có thể sống Đạo Tình yêu nếu không có Chúa Giê Su Ki Tô Đấng đã vì Tình Yêu mà hiến mình vì ta ? : “ Điều răn của Ta là đây: Các ngươi hãy yêu thương nhau cũng như Ta đã yêu thương các ngươi. Chẳng ai có sự thương yêu lớn hơn là vì bạn hữu mà bỏ mạng sống mình. Ví thể các ngươi làm theo điều Ta đã truyền dạy thì các ngươi là bạn hữu của ta. Ta chẳng còn gọi các ngươi là tôi tớ nữa. Vì tôi tớ thì chẳng biết việc chủ mình làm. Nhưng Ta gọi các ngươi là bạn hữu vì Ta từng tỏ cho các ngươi biết mọi điều Ta đã nghe biêt nơi Cha Ta” ( Ga 15, 12 -15 ).
Nghe và sống Đạo Tình Yêu đó là con đường thực hiện tâm linh của Đạo Chúa. Con đường ấy, mặc dù đã được truyền dạy từ thời xa xưa Cựu Ước nhưng
chỉ đến khi Đức Ki Tô xuất sinh ra đời thì mới hiện thực: “ Ngày nay Ta bắt trời và đất làm chứng cho các ngươi rằng: Ta đã đặt trước mặt các ngươi sự sống và sự chết. Sự phước lành và nguyền rủa. Vậy hãy chọn sự sống hầu cho ngươi và dòng dõi ngươi được sống: Yêu mến Giehova Đức Chúa ngươi, vâng theo tiếng phán của Người và yêu mến người vì Người là sự sống ngươi và làm cho ngươi được sống lâu đặng ở trên ĐẤT mà Đức Chúa Giehova đã thề ban cho các tổ phụ ngươi là Apraham, Isaac và Giacop” ( Đnl 30, 19 -20 ).
Nghe Tiếng Chúa và yêu mến Người để được sống lâu trên ĐẤT thì ĐẤT ở đây chính là Bản Tâm là Chốn Nghỉ Ngơi Đời Đời ở nơi mỗi người: “ Ngày nay nếu các ngươi nghe Tiếng Người thì chớ cứng lòng vì nếu Giosue đã cho họ nghĩ ngơi thì chắc sau đó không còn nói về một ngày nào khác nữa. Vậy thì còn lại một sự Nghỉ Ngơi Sa Bat cho Dân Chúa” ( Dt 4, 7 -9 ).
Chốn Nghỉ Ngơi ấy chính là Nước Thiên Đàng đời đời Chúa đã dành cho những kẻ yêu mến và vâng giữ Lời Ngài. Tin có Nước Thiên Đàng và ước nguyện được về sinh sống ở nơi ấy. Đó chẳng phải là đức tin của người Công Giáo chúng ta sao ?
Suy tư về mầu nhiệm Thiên Chúa Ba Ngôi, mục đích là để cho ta thêm đức tin và lòng yêu mến Chúa. Bằng như không phải vậy thì sự hiểu biết ấy nào có ơn ích chi khi không được vào Thiên Đàng, hưởng Nhan Thánh Chúa đời đời ?./.
Phùng Văn Hóa
