Có thể nói rằng toàn thể Giáo Hội Công Giáo đều nhìn nhận vai trò, vị trí quan trọng của thánh cả Giuse trong chương trình cứu độ của Thiên Chúa. Và theo dòng thời gian nhiều nhân đức của thánh nhân ngày càng được đoàn tín hữu Kitô suy ngắm, học hỏi, noi gương. Một trong những nét trổi vượt của thánh Giuse đó là “không thấy nói gì”, nhưng lại mau mắn, nhiệt thành thực thi thánh ý Thiên Chúa. Xin được nhìn vào cuộc đời của thánh nhân để ngẫm suy việc Ngài không chỉ là người cha nuôi mà còn thực sự là mẹ, là anh chị em của Chúa Giêsu vì đã biết “lắng nghe”,“đón nhận” và “thực thi” thánh ý Cha trên trời.
Tin Mừng tường thuật: Khi ấy có “Mẹ và anh em Chúa Giêsu đến, đứng ở ngoài, cho gọi Ngài ra. Lúc ấy, đám đông đang ngồi chung quanh Ngài. Có kẻ nói với Ngài rằng: “Thưa Thầy, có mẹ và anh em chị em Thầy ở ngoài kia đang tìm Thầy! Nhưng Ngài đáp lại: “Ai là mẹ Tôi? Ai là anh em Tôi?” Rồi Ngài rảo mắt nhìn những kẻ ngồi chung quanh và nói: “Đây là mẹ Tôi, đây là anh em Tôi. Ai thi hành ý muốn của Thiên Chúa, người ấy là anh em chị em Tôi, là mẹ Tôi.” (Mc 3,31-35). Vấn đề đặt ra đó là khi nào thì chúng ta thực sự thi hành thánh ý Thiên Chúa?
1.Khi làm điều hợp pháp, đúng luật? Xin mạnh dạn trả lời: Không chắc là đã thực thi ý Chúa. Trước dữ kiện Maria thụ thai do bởi phép Chúa Thánh Thần dĩ nhiên thánh Giuse không thể hiểu và có thể nói là ngài còn hiểu sai và hiểu lầm là đàng khác. Tin Mừng ghi rõ: “Giuse không muốn tố giác bà…” (x.Mt 1,19). Không ai nói tố giác một điều tốt hoặc điều không xấu. Đã là tố giác thì điều mình nhắm tố giác ắt phải là sự gì đó xấu, ít là theo lối nghĩ suy của mình. Nếu thánh Giuse tố giác chuyện Maria thụ thai thì ngài làm đúng với luật Do Thái giáo lúc bấy giờ. Làm điều đúng luật thì chưa chắc là thực thi ý Chúa. Tạ ơn Chúa, thánh Giuse đã không làm điều theo đúng luật dạy.
2.Khi không làm thiệt hại gì cho tha nhân? Cũng không chắc là đã làm theo ý Chúa. “Kỷ sở bất dục, vật thi ư nhân”. Điều gì mình không muốn thì đừng làm cho người khác. Sống theo lời dạy của Đức Khổng Tử và của tác giả sách Tôbia thì quả là đáng kính trọng (x.Tb 4,15). Thế nhưng, theo dụ ngôn về ngày cánh chung Chúa Giêsu kể thì những người bị xếp bên trái không thấy nói là vì đã làm điều này, điều kia gây thiệt hại cho tha nhân (x.Mt 25,31-46). Họ đã phạm thứ tội đáng trách đó là đã bỏ qua việc đáng làm, phải làm trong khả năng và hoàn cảnh của mình. Đây là một nội hàm trong lời kinh thú tội đầu Thánh Lễ: “tội thiếu sót” (I have greatly sinned in… and in what I have failed to do). Thánh Giuse thoạt đầu quyết định “lìa bỏ Maria cách kín đáo” (Mt 1,19) chấp nhận mang tai tiếng cho bản thân là phụ bạc, là vô trách nhiệm, để không làm thiệt hại Maria. Tuy nhiên đây chưa phải là thánh ý Thiên Chúa.
3.Khi đón nhận nhau trong tình yêu và tinh thần trách nhiệm? Phải mạnh dạn khẳng định rằng đây chắc chắn là thực thi ý Chúa. Lời sứ thần báo mộng: “Này ông Giuse, con cháu Đavít, đừng ngại đón bà Maria, bạn mình về… (Mt 1,20). Khi sẵn sàng đón nhận Maria và Hài Nhi trong dạ về nhà thì Giuse không chỉ yêu thương mà còn biết sống có trách nhiệm của một người chồng, người cha. Tin Mừng Matthêu và Luca khi tường thuật khoảng đời thơ ấu và niên thiếu của Chúa Giêsu cho chúng ta thấy rõ điều này.
Trọng kính thánh cả Giuse, thiết tưởng rằng không gì là đẹp lòng ngài hơn, đó là noi gương ngài không dừng lại ở vai vị làm cha nuôi Đấng Cứu Thế mà hãy làm mẹ, làm anh em, chị em của Chúa Giêsu bằng việc nhạy bén nhận ra thánh ý Thiên Chúa và nỗ lực thực thi. Xin được nhắc lại với nhau rằng: Làm một điều hợp pháp, đúng với dân luật, thậm chí đúng với Giáo luật vẫn chưa chắc là đã thực thi ý Chúa. Không làm điều gì gây thiệt hại cho tha nhân cũng chưa hẳn là đã làm theo ý Chúa. Chính khi chúng ta tích cực làm cho tha nhân những gì mình muốn tha nhân làm cho mình thì chắc chắn là thực thi thánh ý Thiên Chúa, vì đó là Lời Chúa Giêsu khi Ngài tóm gọn lề luật và lời các ngôn sứ (x.Mt 7,12).
Lm Giuse Nguyễn Văn Nghĩa – Ban Mê Thuột
