Chúng ta không biết chắc ngày sinh của Mẹ Thiên Chúa, nhưng trải dài suốt 15 thế kỷ và cho đến nay, Giáo Hội Công Giáo vẫn tiếp tục mừng ngày này vào ngày 8 tháng Chín hằng năm gọi là Lễ Sinh Nhật Trinh Nữ Maria Rất Thánh. Theo truyền thống, việc cử hành mừng ngày sinh nhật của Trinh Nữ Maria Rất Thánh vào ngày 8 tháng Chín, vì ngày 8 tháng Mười Hai là ngày kính Mẹ Đầu Thai Vô Nhiễm Nguyên Tội.
Ngay từ thế kỷ thứ sáu, Giáo Hội đã bắt đầu cử hành mừng Sinh Nhật Đức Mẹ. Mặc dù Thánh Kinh không nói gì về ngày này, tuy nhiên, Ngụy Kinh của Thánh Giacôbê (Protoevangelium of James) đã cho chúng ta những tin tức về ngày đặc biệt ấy. Mặc dù đây là cuốn sách không mang giá trị lịch sử, nhưng nó phản ảnh lòng sùng kính của các Kitô hữu ban đầu. Theo đó, Anna (Anne) và Gioankim (Joachim) là những người son sẻ. Họ nhận được lời hứa về một người con, mà người con ấy sẽ có mặt trong dự án cứu độ của Thiên Chúa đối với thế giới. Câu truyện này cũng giống những câu truyện Thánh Kinh, nhấn mạnh đến sự hiện diện đặc biệt của Thiên Chúa trong đời sống của Đức Maria từ những ngày đầu.
Thánh Augustine đã liên kết ngày sinh nhật của Đức Maria với công cuộc cứu độ của Chúa Giêsu, và cho rằng thế giới hãy vui mừng và hân hoan về ngày này: “Mẹ là bông hoa tuyệt vời trong vườn huệ ngát hương. Qua sinh nhật của Mẹ, di sản nhân loại thừa hưởng từ tổ tông được tẩy rửa.” Lời nguyện đầu lễ nói về ngày giáng trần của Con Mẹ như bình minh ơn cứu độ của chúng ta, và trong thánh lễ này, Giáo Hội cầu xin ơn bình an: “Lạy Chúa, ngày sinh nhật của Ðức Giêsu Con Một Chúa, Chúa đã mở đầu kỷ nguyên cứu độ, thì hôm nay ngày sinh nhật của Thánh Mẫu Người, xin Chúa cũng rộng ban muôn phúc lộc, và cho chúng con hưởng bình an.”
Những gì về tuổi thơ của Đức Trinh Nữ Maria tuy không được trực tiếp ghi lại trong Thánh Kinh, nhưng ngay từ những thế kỷ đầu của Giáo Hội, một số tài liệu dựa theo truyền thống về những gì liên quan đến ngày sinh nhật này cũng đã được tìm thấy trong các tác phẩm Kitô giáo thời bấy giờ. Theo Ngụy Kinh của Thánh Giacôbê có từ đầu thế kỷ thứ hai, thân phụ của Đức Maria là một người giầu có thuộc một trong Mười Hai chi tộc Israel. Ông rất chia sẻ nỗi buồn không có con cùng với vợ là bà Anna. Ông hy vọng cũng như Abraham, ngày về già được Thiên Chúa ban cho một người con như Isaac. Chính vì thế cả hai đã sốt sắng tận hiến và nhiệt thành trong lời cầu nguyện. Và kết quả là Chúa đã chúc phúc cho hai ông bà một cách dồi dào còn hơn cho Abraham và Sarah. Một thiên thần đã hiện ra với bà Anna và nói: “Chúa đã nghe lời bà cầu. Bà sẽ mang thai và sinh con, và con bà sẽ được ca tụng trên khắp hoàn cầu.” Lời tiên tri phản ảnh lời chào của Isave sau này khi Đức Maria tới thăm viếng bà: “Bà được chúc phúc giữa các người phụ nữ, và Con lòng Bà được chúc phúc! Bởi đâu tôi được Mẹ Chúa tôi đến viếng thăm tôi?” (Luca 1:42-43)
Sau khi hạ sinh Maria, cũng theo Ngụy Kinh ghi lại, bà Anna đã gọi căn phòng của Maria là “phòng thánh”, và không cho phép để bất cứ đồ vật gì dơ bẩn hoặc tầm thường ở trong đó vì sự thánh thiện của con mình. Những ghi chú tương tự cũng kể rằng khi lên một tuổi, cha của Maria “đã tổ chức một buổi lễ rất lớn, mời các tư tế, kinh sư, và kỳ lão cùng nhiều người trong dân Israel tham dự.”
Lúc ấy, ông Gioankim đã mang con trẻ đến cho các tư tế, để các vị chúc lành cho em bằng những lời: “Lạy Thiên Chúa, là cha của chúng con, xin chúc lành cho trẻ này, và ban cho em một tên gọi muôn đời được ca tụng trên mọi dòng dõi”. Tiếp tới mang em đến những vị thượng tế, và các vị này cũng đã chúc lành cho em: “Lạy Thiên Chúa tối cao, xin nhìn đến trẻ này, chúc lành cho em với muôn phúc lành, đến muôn đời.”
Sau đó, cha mẹ của Maria cùng với các tư tế đền thờ đã dâng con trẻ và thánh hiến sự đồng trinh trọn đời của em lên Gia Vê Thiên Chúa.
Các Tín Hữu Công Giáo từ thế kỷ thứ hai, rất tôn trọng những gì được Ngụy Kinh của Thánh Giacôbê ghi lại. Nhờ tài liệu này mà chúng ta đã biết nhiều chi tiết về đời thơ ấu của Đức Maria, những điều quí giá về Thánh Truyền, không đi ngược lại với Thánh Kinh.
Thánh Augustine coi sinh nhật của Đức Nữ Trinh Maria Rất Thánh như một biến cố của đất trời, một dấu chỉ của lịch sử, và là dấu hiệu gắn liền với sinh nhật của Chúa Giêsu Kitô. Vị giám mục thế kỷ thứ tư của Giáo Hội Đông Phương, người mà quan điểm thần học được định hình cho việc hiểu biết về tội, về bản tính con người tự nhiên, đã khẳng định rằng, “nhờ ngày sinh nhật của Mẹ, di sản của tổ tông được tẩy rửa.”
Trong những thế kỷ đầu, Sinh Nhật Đức Maria được cử hành một cách hết sức trọng thể. Dần dần lễ này bị rơi vào quên lãng, hoặc xem thường, mặc dù nó được coi như “Biến cố quan trọng của lịch sử Cứu Độ”. Cũng giống như Mẹ Đầu Thai Vô Nhiễm Nguyên Tội, Sinh Nhật Đức Mẹ là một ngày quan trọng trong lịch sử cứu độ của chúng ta. Chúa Kitô cần một người mẹ, và Mẹ được sinh ra. Vì thế những biến cố này nếu không có sự giáng trần của Chúa Cứu Thế sẽ không thể nào xảy ra.
Theo truyền thống và niềm tin Kitô giáo, Giáo Hội Công Giáo mừng sinh nhật chỉ có ba trường hợp: Sinh nhật Đức Maria, sinh nhật Gioan Tẩy Giả, và sinh nhật Chúa Giêsu. Cả ba Đấng đều được sinh ra không vướng tội Tổ Tông (born without Original Sin.)
Còn lại, lễ kính hoặc mừng các thánh đều là ngày các ngài qua đời hoặc được phúc tử đạo. Theo Thánh Phanxicô Assisi, thì “chính khi chết đi là khi vui sống muôn đời.” Đó mới là lúc chúng ta thực sự bước vào quê hương vĩnh cửu, và được sinh ra trong nước trời.
Sinh Nhật Đức Mẹ được cử hành vào ngày 8 tháng Chín, và được mừng kính trên toàn Giáo Hội. Thánh lễ được ghi trong lịch phụng vụ của Roma và phần lớn các Giáo Hội Anh Giáo. Lễ này cũng được cử hành theo lịch Tridentine, và theo Nghi Lễ Chính Thống Giáo Đông Phương. Giáo Hội Tông Đồ Miền Armenian cũng mừng kính vào ngày 8 tháng Chín. Tuy nhiên theo Giáo Hội Chính Thống Coptic và Chính Thống Ethiopia, tín hữu mừng lễ này vào ngày 9 tháng Năm (1 Bashans, EC 1 Ginbot).
Để giúp các tín hữu hưởng nhờ nhiều ơn phúc qua lời chuyển cầu của Mẹ Maria, Đức Giáo Hoàng Innocent IV đã thiết lập Tuần Bát Nhật, sau này đã được Đức Piô XII đổi mới.
“Lạy Ðức Trinh Nữ Maria, Mẹ là người có phúc và rất đáng mọi lời ca tụng, vì Mẹ đã sinh ra Mặt trời Công Chính là Ðức Kitô, Chúa chúng con. – Alleluia.”
Tiến Sĩ Tâm Lý Trần Mỹ Duyệt
