Con rắn là một đề tài nhiều khía cạnh khó nói hết. Nó rất đơn giản, như cổ xưa người ta biểu hiện nó bằng nét vẽ một đường ngoằn ngoèo. Nó là sinh vật máu lạnh, không chân. Nó thường xuất hiện bất ngờ và làm cho nhiều người sợ hãi. Nó tự vệ bằng cách cắn và phun vào đó chất độc hoặc cuộn chặt, bẻ gãy và nuốt trọn. Nó mang đầy vẻ bí ẩn trong trạng thái đơn giản của nó. Con rắn còn hiện thân cho tâm hồn hạ đẳng, cái tâm tăm tối, thủ đoạn, tội lỗi.
Con rắn ở địa đàng
Con rắn mang lấy biểu tượng Tên Cám Dỗ, nó đã thành công khi chinh phục được Eva rồi đến lượt Adam. Nó là tên thông minh quỷ quyệt, uốn éo bẻ cong sự thật, lôi cuốn bằng những lời dụ ngọt nhưng chết người. Con rắn biểu trưng quỷ dữ, có sức mạnh gây rối loạn, suy thoái lương tri, làm tan rã nhân cách, kẻ chia rẽ. Con rắn bị Thiên Chúa nguyền rủa: “”Mi đã làm điều đó, nên mi đáng bị nguyền rủa nhất trong mọi loài súc vật và mọi loài dã thú. Mi phải bò bằng bụng, phải ăn bụi đất mọi ngày trong đời mi” (St 3,14). Các thói xấu của con người ẩn kín như con rắn núp vào bóng tối, muốn tẩy trừ nó cũng rất khó khăn, vì nó vừa hung dữ vừa ẩn nấp.
Con rắn ở sa mạc
“Từ núi Ho, họ lên đường theo đường Biển Sậy, vòng qua lãnh thổ Êđôm; trong cuộc hành trình qua sa mạc, dân Israel mất kiên nhẫn. Họ kêu trách Thiên Chúa và ông Môsê: “Tại sao lại đưa chúng tôi ra khỏi đất Aicập, để chúng tôi chết trong sa mạc, một nơi chẳng có bánh ăn, chẳng có nước uống? Chúng tôi đã chán ngấy thứ đồ ăn vô vị này.”
Bấy giờ Đức Chúa cho rắn độc đến hại dân. Chúng cắn họ, khiến nhiều người Israel phải chết. Dân đến nói với ông Môsê: “Chúng tôi đã phạm tội, vì đã kêu trách Đức Chúa và kêu trách ông. Xin ông khẩn cầu Đức Chúa để Người xua đuổi rắn xa chúng tôi.” (Ds 21,4-7)
Con rắn được Chúa phái đến để sửa phạt dân Do Thái trong sa mạc nói lên một sự thử thách được Chúa cho phép để huấn luyện Dân Người. Cũng hình ảnh này trong sách ông Gióp: Đức Chúa phán với Xatan: “Ngươi có để ý đến Gióp, tôi tớ của Ta không? Thật chẳng có ai trên cõi đất này giống như nó: một con người vẹn toàn và ngay thẳng, kính sợ Thiên Chúa và lánh xa điều ác! Nó vẫn kiên vững trong đường lối vẹn toàn của nó, dù ngươi đã vô cớ xúi giục Ta chống lại, để tiêu diệt nó.” Và Xatan thưa lại với Đức Chúa: “Da đổi da! Tất cả những gì người ta có, người ta đều sẵn sàng cho đi để cứu mạng sống mình. Ngài cứ thử giơ tay đánh vào xương vào thịt nó xem, chắc chắn là nó sẽ nguyền rủa Ngài thẳng mặt!” Đức Chúa phán với Xatan: “Được, nó thuộc quyền ngươi, nhưng ngươi phải tôn trọng mạng sống nó.” (G 2,3-6). Mang hình ảnh của sự thử thách, con rắn được cho phép như trở ngại để con người luyện tập chiến thắng. Con rắn ấy không ở đâu xa, ngay trong chính bản thân mình, nên mọi thời đều cho thấy, thắng được chính mình là điều khó nhất.
Con rắn đồng
“Ngươi hãy làm một con rắn và treo lên một cây cột. Tất cả những ai bị rắn cắn mà nhìn lên con rắn đó, sẽ được sống.” Ông Môsê bèn làm một con rắn bằng đồng và treo lên một cây cột. Và hễ ai bị rắn cắn mà nhìn lên con rắn đồng, thì được sống (x. Ds 21,8). Trong Phúc Âm, Chúa Giêsu nhắc lại: “Như ông Môsê đã giương cao con rắn trong sa mạc, Con Người cũng sẽ phải được giương cao như vậy, để ai tin vào Người thì được sống muôn đời.” (Ga 3,14-15
Biểu tượng con rắn đồng là sự sống mới, Chúa Giêsu nhắc lại cho mọi người tín hữu tin rằng, chính trong sự dữ, Chúa cũng có thể biến đổi thành sự lành. Biểu tượng của sự chết trở thành biểu tượng của sự sống, bởi vì chính Chúa Giêsu, Ngài đã mang lấy sự chết để con người được sống.
Trong Năm Đức Tin cùng song hành với Năm Quý Tỵ, chúng ta vẫn còn gặp những thử thách khác nhau như con rắn xưa trong sa mạc, nhưng với niềm tin được củng cố nhờ nhìn lên Thánh Giá Chúa, chúng ta được cứu khỏi mọi sự dữ. Xin Chúa luôn giữ gìn chúng con trong năm mới này.
Lm. Giuse Hoàng Kim Toan
