Matt Hadro
Thiên Chúa đã truyền lệnh, Chúa Giêsu đã thực hành điều đó, các Giáo phụ đã rao giảng tầm quan trọng của việc ăn chay – ăn chay là một phần cơ bản và mạnh mẽ của đời sống Kitô hữu.
Nhưng đối với nhiều người Công giáo ngày nay, đó là việc buộc phải làm và chỉ sau khi hành động người ta mới nghĩ tới: một việc mà chúng ta miễn cưỡng làm vào Thứ Sáu Tuần Thánh, có lẽ là vào Thứ Tư Lễ Tro nếu chúng ta còn nhớ. Liệu chúng ta có nhịn ăn nhiều hơn không, đặc biệt là trong Mùa Chay, nếu chúng ta hiểu ra việc ăn chay đó hữu ích như thế nào cho cuộc sống của chúng ta?
Câu trả lời cho điều này, cả các vị thánh trong quá khứ và các chuyên gia ngày nay, đều nói một tiếng “có” vang dội.
Phó tế Sabatino Carnazzo, giám đốc điều hành sáng lập Viện Văn hóa Công giáo và là phó tế tại Nhà thờ Hiển Dung Công giáo Hy Lạp Melkite ở Mclean, VA,. cho biết.
“Và … những người đã chạy đua và chiến thắng là những con người, nam và nữ, cầu nguyện và ăn chay.”
Vậy thực chất, ăn chay là gì?
Phó tế Carnazzo giải thích rằng đó là việc “tự chế những điều tốt đẹp, để đưa ra một quyết định cho một điều khác tốt đẹp hơn. Việc đó thường được kết hợp với việc kiêng ăn, mặc dù kiêng ăn cũng có thể theo dạng từ bỏ các món hàng khác như sự tiện nghi an nhàn, và giải trí ”.
Bổn phận ăn chay hiện nay của người Công giáo La Mã là: tất cả những người trên 14 tuổi phải kiêng thịt vào Thứ Tư Lễ Tro, Thứ Sáu Tuần Thánh và tất cả các Thứ Sáu trong Mùa Chay. Vào Thứ Tư Lễ Tro và Thứ Sáu Tuần Thánh, người lớn từ 18 đến 59 tuổi phải ăn chay – ăn không quá một bữa ăn đầy đủ và hai bữa ăn nhỏ, cộng lại không bằng số lượng của bữa ăn đầy đủ.
Hội đồng Giám mục Công giáo Hoa Kỳ cho biết thêm, “nếu có thể,” những người Công giáo có thể tiếp tục việc ăn chay từ Thứ Sáu Tuần Thánh đến hết Thứ Bảy Tuần Thánh cho đến Lễ Vọng Phục sinh.
Các ngày Thứ Sáu khác trong năm (trừ Thứ Sáu trong Tuần Bát Nhật Phục Sinh) “là những ngày sám hối và thời gian sám hối trong toàn thể Giáo Hội,” theo Giáo luật 1250. Người Công giáo đã từng kiêng thịt vào tất cả các Thứ Sáu, nhưng các giám mục (Hoa Kỳ và một số quốc gia khác, trong đó có VIệt Nam) đã nhận được sự cho phép của Tòa thánh cho người Công giáo thay thế bằng một hy sinh khác hoặc thực hiện một hành động bác ái thay vào đó.
Trong khi đó, những người Công giáo theo nghi thức Đông phương lại tuân theo luật ăn chay cụ thể của giáo hội của họ.
Trong “Tuyên bố Mục vụ về Sám hối và Chay tịnh” năm 1966, Hội đồng Giám mục Công giáo Quốc gia đã khuyến khích các tín hữu, vào những ngày khác của Mùa Chay, khi không bắt buộc phải ăn chay, hãy “tham dự Thánh lễ hàng ngày và tự tuân giữ việc ăn chay”.
Tuy nhiên, ngoài các quy định, thì thực chất của việc chay tịnh là gì?
Phó tế Carnazzo nói: “Toàn bộ mục đích của việc ăn chay là xếp đặt lại trật tự của thụ tạo và đời sống tinh thần của chúng ta vào sự cân bằng thích hợp”.
Carnazzo giải thích là “những thụ tạo có thân xác ở trạng thái sau sa ngã”, thật dễ dàng để cho những “đam mê thấp kém hơn” của chúng ta hướng về vật chất thay vì hướng về trí tuệ cao hơn của chúng ta. Chúng ta coi những điều tốt đẹp là điều hiển nhiên và tiếp cận chúng bất cứ khi nào chúng ta cảm thấy thích, “không cần suy nghĩ, không liên quan đến Đấng ban thức ăn cho chúng ta và không liên quan đến câu hỏi liệu nó có tốt cho chúng ta hay không”.
Do đó, ăn chay giúp chúng ta “tạo thêm chỗ ở cho Thiên Chúa trong cuộc đời chúng ta”, Đức Ông Charles Pope, chánh xứ giáo xứ Holy Comforter / Nhà thờ Công giáo Thánh Cyprianô ở Washington, D.C. cho biết.
“Và Chúa Giêsu đã phán với người phụ nữ Samaria ở giếng nước rằng “những ai uống nước giếng này sẽ lại khát. Ai uống nước này, sẽ lại khát. Còn ai uống nước tôi cho, sẽ không bao giờ khát nữa. Và nước tôi cho sẽ trở thành nơi người ấy một mạch nước vọt lên, đem lại sự sống đời đời.” (Gioan 4:13-14).
Mặc dù nhịn ăn có nhiều hình thức, nhưng việc ăn chay có đặc biệt quan trọng không?
“Lý do tại sao 2000 năm Kitô giáo lại nói đến thức ăn (để ăn chay), bởi vì thức ăn giống như không khí. Nó giống như nước, nó là cơ bản nhất,” Phó tế Carnazzo nói. “Và đó là nơi Giáo Hội nói rằng ‘hãy dừng lại ngay tại đây, tại mức độ cơ bản này, và làm chủ bản thân mình nơi đó’. Đó là bước đầu tiên trong đời sống thiêng liêng”.
Kinh thánh nói gì về chay tịnh
Tuy nhiên, tại sao việc kiêng ăn lại quan trọng như vậy trong đời sống của Hội Thánh? Và trong Kinh thánh, cội nguồn của việc thực hành kiêng ăn này là gì?
Phó tế Carnazzo lưu ý rằng việc kiêng ăn đầu tiên được Thiên Chúa ra lệnh cho Ađam trong Vườn Địa Đàng, khi Thiên Chúa chỉ bảo Ađam và Evà không được ăn cây biết điều thiện và điều ác (Sáng thế ký 2: 16-17).
Việc Thiên Chúa cấm đoán như vậy không phải vì cái cây nó xấu. Nó được “làm ra cách tốt đẹp” như tất cả mọi thụ tạo khác, nhưng trái của nó phải được ăn “đúng lúc và đúng cách”. Theo cách tương tự, chúng ta kiêng khem những món hàng được làm ra để chúng ta có thể tận hưởng chúng “đúng lúc và đúng cách”.
“Ăn chay là vũ khí bảo vệ chống lại ma quỷ” Thánh Basiliô Cả nói.
Thánh Basiliô Cả nói: Ăn chay là điều tốt vì đó là sự phục tùng Thiên Chúa. Bằng cách nhịn ăn trái của cây trong vườ Êđen, Ađam và Evà sẽ trở thành những người dự phần vào Thiên tính nhờ sự vâng lời của họ đối với Thiên Chúa. Thay vào đó, họ đã cố lấy cho bằng được hiểu biết về điều thiện và điều ác cho bản thân và ăn trái cây, không vâng lời Thiên Chúa và mang lại Nguyên Tội, bệnh tật và cái chết cho nhân loại.
Khi bắt đầu sứ vụ của Ngài, Chúa Giêsu kiêng ăn kiêng uống trong 40 ngày đêm trong sa mạc và do đó “làm ngược lại những gì đã xảy ra trong Vườn Địa Đàng,” Phó tế Carnazzo giải thích. Giống như Ađam và Evà, Chúa Giêsu Kitô bị ma quỷ cám dỗ nhưng thay vào đó, Chúa Giêsu vẫn vâng lời Thiên Chúa Cha, đảo ngược sự bất tuân của Ađam và Evà và phục hồi nhân loại chúng ta.
Theo gương Chúa Giêsu, người Công giáo được kêu gọi kiêng ăn, Cha Lew nói. Và các Giáo phụ đã rao giảng tầm quan trọng của việc ăn chay.
Tại sao ăn chay lại có sức mạnh đến vậy
Thánh Thánh Basiliô Cả dạy: “Ăn chay là vũ khí bảo vệ chống lại ma quỷ. “Các Thiên thần Hộ mệnh của chúng ta thực sự ở lại với những người đã thanh tẩy tâm hồn mình bằng việc ăn chay.”
Tại sao ăn chay lại có tác dụng mạnh như vậy? Phó tế Carnazzo giải thích: “Bằng cách gạt bỏ thứ vương quốc (thụ tạo) này, nơi ma quỷ hoạt động, chúng ta đặt mình vào sự thông hiệp với một vương quốc khác, nơi ma quỷ không hoạt động, nơi ma quỷ không thể chạm tới chúng ta”.
Đức Giáo Hoàng lưu ý, tốt hơn là nên sắp xếp sao cho chúng ta có thể cầu nguyện. Vì chúng ta cảm thấy đói khát nhiều hơn khi nhịn ăn và nhịn uống, “điều đó nhắc nhở chúng ta về sự yếu đuối của mình và giúp chúng ta khiêm tốn hơn”, Ngài nói. “Nếu không có sự khiêm nhường và cầu nguyện thì kinh nghiệm của chúng ta về Thiên Chúa thực sự không thể mở ra được.”
Do đó, việc thực hành này được “Thánh Tôma Aquinô, như Ngài viết, liên kết rõ ràng với Thánh Truyền, với đức khiết tịnh, sự trong sạch và tâm hồn trong sáng,” Cha Lew nói.
“Bạn có thể suy ra từ đó rằng ngày nay chúng ta đang phải chiến đấu cho đức tính khiết tịnh, bởi vì rõ ràng là chúng ta thiếu xót kiến thức giáo lý, và tình trạng này cũng có thể liên quan đến việc từ bỏ việc ăn chay.”
Lịch sử sơ lược về việc chay tịnh
Bồn phận kiêng ăn hiện tại đã được quy định trong Bộ Giáo luật 1983, nhưng trong các thế kỷ trước, việc kiêng ăn thông thường của người Công giáo được tuân thủ nghiêm ngặt hơn và thường xuyên hơn.
Người Công giáo kiêng thịt vào tất cả các ngày thứ Sáu trong năm, ngoại trừ thứ Sáu trong tuần Bát nhật Phục sinh. Trong Mùa Chay, họ phải nhịn ăn – một bữa chính và hai bữa nhỏ không có thịt – vào tất cả các ngày trừ Chúa Nhật, ngày Phục sinh. Họ kiêng thịt vào các ngày thứ Sáu và thứ Bảy trong Mùa Chay – những ngày Chúa Giêsu chịu chết và nằm trong mồ – nhưng được phép ăn thịt trong bữa ăn chính của các ngày khác trong tuần của Mùa Chay.
Bổn phận kéo dài đến các ngày khác của năm phụng vụ. Người Công giáo ăn chay và kiêng khem vào các ngày lễ Giáng sinh và Chủ nhật Hiện xuống, và vào các Ngày tháng Mười Hai – Thứ Tư, Thứ Sáu và Thứ Bảy sau Lễ Thánh Lucia vào ngày 13 tháng 12, sau Thứ Tư Lễ Tro, sau Chủ Nhật Lễ Ngũ Tuần, và sau Lễ Lễ Suy tôn Thánh giá vào tháng 9 – tương ứng với bốn mùa.
Trong nhiều thế kỷ trước, việc ăn chay Mùa Chay còn khắc khổ hơn. Người Công giáo bỏ ăn không chỉ thịt mà cả các sản phẩm động vật như sữa và bơ, dầu và đôi khi cả cá nữa.
Tại sao các nghĩa vụ ngày nay trong Nghi thức Latinh lại ở mức rất tối thiểu? Phó tế Carnazzo giải thích: Giáo hội đang đặt ra những ranh giới rõ ràng mà nếu đi ra bên ngoài những ranh giới đó thì người ta không thể được coi là đang thực sự sống đời sống Kitô giáo. Đó là lý do tại sao việc cố ý vi phạm các nghĩa vụ Mùa Chay là một tội trọng.
Nhưng người Công giáo có nên thực hiện việc đền tội nhiều hơn mức tối thiểu được yêu cầu không? Thưa có, Cha Lawrence Lew, dòng Đa Minh, hiện đang nghiên cứu về Thần học tại Viện Nghiên cứu Đa Minh ở Washington, D.C. nói: điều tối thiểu chỉ là “những gì phải dành cho Thiên Chúa vì lẽ công bằng”, nhưng chúng ta “được kêu gọi không chỉ để sống công bằng với Thiên Chúa,” mà còn là “yêu mến Thiên Chúa và yêu người lân cận.” Cha Lawrence Lew nói thêm, đức ái kêu mời chúng ta làm nhiều hơn những gì chỉ ở mức tối thiểu mà luật Giáo Hội đề ra cho chúng ta ngày nay, tôi nghĩ vậy.”
Trong sách tiên tri Giêrêmia chương 31: câu 31-33, Thiên Chúa hứa sẽ ghi lề luật của Ngài vào lòng chúng ta, Phó tế Carnazzo lưu ý. Carnazzo nói thêm, chúng ta phải vượt lên trên việc tuân theo một bộ quy tắc và yêu mến Thiên Chúa bằng cả trái tim, và điều này liên quan đến việc chúng ta cần phải tự nguyện làm nhiều hơn những gì chúng ta buộc phải làm.
Hãy cảnh giác với động cơ của bạn
Tuy nhiên, Cha Lew lưu ý, việc chay tịnh “phải được thúc đẩy bởi đức ái”. Một người Công giáo không nên chay tịnh như chuyện ăn kiêng vì lý do sức khỏe hoặc vì kiêu căng, nhưng vì tình yêu Thiên Chúa.
Cha Lew nói: “Luôn luôn có nguy hiểm trong đời sống thiêng liêng khi so sánh mình với người khác,” Cha Lew trích dẫn Tin Mừng thánh Gioan khi Chúa Giêsu chỉ bảo Thánh Phêrô đừng bận tâm đến sứ mệnh của Thánh Gioan Tông đồ mà hãy “Theo Ta.” (Gioan 21: 20-23).
Theo cách tương tự, chúng ta nên tập trung vào Thiên Chúa trong Mùa Chay chứ không phải sự hy sinh của người khác, Cha Lew nói.
“Mùa Chay (gọi tắt) là mùa mừng vui … Đó là niềm vui khi chúng ta yêu mến Thiên Chúa nhiều hơn”.
“Chúng ta sẽ thường xuyên thất bại, tôi nghĩ vậy. Và đó không phải là một điều xấu. Bởi vì nếu chúng ta thất bại, đây là cơ hội để chúng ta nhận ra chúng ta phụ thuộc hoàn toàn vào Thiên Chúa và ân sủng của Ngài, tìm kiếm lòng thương xót và sự tha thứ của Ngài, và tìm kiếm sức mạnh của Ngài để chúng ta có thể trưởng thành trong nhân đức và làm tốt hơn,” ông nói thêm.
Và bằng cách nhận ra sự yếu đuối và sự lệ thuộc của mình vào Thiên Chúa, chúng ta có thể “khám phá lại chiều sâu của lòng thương xót của Thiên Chúa dành cho chúng ta và chúng ta có thể thương xót người khác hơn”, Cha Lew nói thêm.
Từ bỏ những điều tốt đẹp thì có vẻ khó chịu và nặng nề, nhưng một người Công giáo có thể – và nên – nhịn ăn với niềm vui không?
“Trong lời dẫn nhập vào Mùa Chay, Mùa Chay được nhắc đến như một mùa vui tươi,” cha Lew nói. “Và đó là niềm vui khi mối tương quan của chúng ta với Chúa Kitô sâu sắc thêm, và do đó đến gần Ngài hơn. Đó là niềm vui khi chúng ta yêu mến Ngài nhiều hơn và chúng ta càng yêu mến Thiên Chúa thì chúng ta càng đến gần Ngài hơn”.
Deacon Carnazzo nói: “Mùa Chay nói về Thập giá, và cuối cùng là sự Phục Sinh. Nếu chúng ta “hy sinh đích thực, thực sự cho Chúa Kitô” trong Mùa Chay, thì “chúng ta có thể đi đến ngày bị đóng đinh đó và nói “Vâng lạy Chúa, con sẵn lòng chấp nhận thập giá với Chúa”. Và khi chúng ta làm điều đó, chúng ta sẽ thấy sau ba ngày sẽ là Ngày Phục Sinh.”
Phêrô Phạm Văn Trung.
Theo catholicnewsagency.com. 19 tháng 2 năm 2021.
