Thấm thoát mà đã 2019 lần kỷ niệm ngày Giêsu giáng trần. Mỗi năm mỗi khác, và mỗi nơi cũng mỗi khác. Có những năm trời mưa, giông bão, tuyết rơi. Có những năm thanh bình, và cũng có những năm chiến tranh. Riêng tại quê hương Việt Nam tuy hết chiến tranh nhưng lại chưa có thanh bình! Cái thanh bình, yên tĩnh của lòng người mà ngày ngày phải đối phó với những biến loạn về luân lý, đạo đức, văn hóa, kinh tế, xã hội, và cả chính trị nữa.
Nhiều nơi người ta mừng Giáng Sinh một cách nhộn nhịp, tưng bừng. Nào hang đá, bò lừa, nào cây Noel, nhạc hòa vang réo rắt… Người ta ăn chơi và tha hồ mua sắm, tặng quà. Ngược lại, cũng có những nơi, mà phần đông là thế, ở đó cơm không có ăn, áo quần không đủ mặc. Nhiều người phải co ro, run rẩy lần mò trong đêm tối để đến thánh đường. Đối với những con người nghèo hèn như vậy thì Giêsu kể như lỗ, vì họ chẳng có gì mà mừng, mà tặng; ngược lại, Maria, Giuse và Giêsu còn phải móc túi ra để tặng quà cho họ nữa. Đúng ra, Thánh Gia cũng nghèo nên chẳng có quà cáp gì theo cái nghĩa trần thế, ngoại trừ những ơn phước lành mà các Đấng tuôn đổ xuống trên những tâm hồn thiện chí như lời thiên sứ đã hát mừng trong đêm đầu tiên Giêsu giáng trần: “Vinh danh Chúa cả trên trời. Bình an dưới thế cho người thiện tâm.” (Luc 2:14)
Mỗi lần Giáng Sinh về, gần đến ngày kỷ niệm, Maria và Giuse thường hay ngồi cùng nhau ôn lại những kỷ niệm đã qua kể từ ngày ấy tại đồng quê Belem. Nghĩ lại mà thấy xót xa cho Hài Nhi, sinh xuống để cứu đời, mà đời đối xử với Ngài quá tệ. Giuse còn nhớ rất kỹ, không một ai, không một nhà trọ nào trong cái thành Giêrusalem đã đón tiếp ông bà ngoại trừ cái chuồng bò bỏ trống ngoài đồng quê Belem. Đêm đó, cũng may mà trong cái chuồng bò, còn có cái máng cỏ. Giuse đã phải vất vả lau chùi cho bớt dơ bẩn, cho bớt mùi tanh hôi. Tội nghiệp cho Giêsu, cái máng cỏ như vậy thì sao mà ngủ cho được. Vừa tanh, vừa hôi, lại vừa lạnh lẽo nữa. Cũng nhờ mấy con bò, con lừa và bầy chiên do các mục đồng dẫn tới hà hơi sửa ấm, nếu không một trẻ sơ sinh vừa chào đời như vậy cũng phải chết cóng. Gần 2000 năm sau, Nhạc sỹ Hải Linh đã cảm động ghi lại cảnh tượng này:
“Đêm đông lạnh lẽo Chúa sinh ra đời.
Chúa sinh ra đời nằm trong hang đá nơi máng lừa!”
Còn Maria thì hồi tưởng lại cái cảnh đêm hôm đó. Do linh tính của người mẹ báo cho biết gần đến ngày sinh, nên trên đường theo Giuse về Belem kiểm kê dân số cũng mang theo được mấy tấm khăn, vài ba thước vải thô, rẻ tiền làm tã lót. Đó là chăn ấm, nệm êm của Giêsu. Và đó cũng là cái nôi có một không hai do Giuse chế tác từ chiếc máng bò lừa.
Ngoài những kỷ niệm đó, cả Giuse, Maria, và có lẽ Giêsu nữa vẫn nhớ như in là cũng vào giáng sinh năm đó, khi các mục đồng đang sắp sửa ra về, còn ba vua cũng đang nói những lời từ giã với Giuse, thì bỗng nhiên có một bà già từ đâu xuất hiện. Tóc bà bạc phơ, thân hình bà tiều tụy, nét mặt bà buồn rầu, dáng dấp bà xem ra rất mỏi mệt. Lưng bà gù gập xuống gần sát đất như thể bà đang mang trên người bà sức nặng ngàn cân. Bà đến hang đá để làm gì?
Bà là ai? Tại sao lại đến đây? Hay bà là một phù thủy ở quanh quẩn đâu đó cạnh Giêrusalem muốn đến để hãm hại Hài Nhi? Trong lúc Maria hồi hộp đưa mắt dõi theo con người kỳ lạ ấy, thì Giuse đã thủ sẵn chiếc gậy mà ông đã mang theo suốt cuộc hành trình từ Nazareth về Belem. Nhưng chỉ có Giêsu bé thơ thì vẫn nằm im và không tỏ dấu gì hoảng sợ. Maria và Giuse đưa mắt nhìn xem và hỏi ý, thì dường như Hài Nhi muốn được gặp bà.
Thế là bà tiến lại gần bên máng cỏ. Bà khóc. Bà trút tất cả những nỗi niềm chất chứa có lẽ từ rất xa xưa lên tấm thân bé bỏng của Giêsu. Trước con mắt lo sợ của Giuse, của Maria bà thò tay vào túi lấy ra một vật gì như trái táo đưa cho Giêsu. Và như một phép nhiệm mầu, khi Giêsu vừa đưa tay đón lấy nó, bà bỗng trở nên trẻ, đẹp và hạnh phúc lạ thường.
Rồi âm thầm như lúc đến, bà đã ra khỏi hang đá và biến mất trong bóng đêm. Mãi đến sau này, khi Giêsu chết treo trên thập giá, lúc ấy Maria mới hiểu rõ hơn về vật mà hôm đó người đàn bà kỳ lạ đã trao cho Người, đó là trái táo, trái táo vườn địa đàng, trái táo Evà đã hái và đưa cho Adong cùng ăn. Hệ quả của nó là sự chết và tội lỗi. Sau này, mỗi lần Giáng Sinh về, cũng một Giáng Sinh như mọi khi nhưng có lẽ lại là một Giáng Sinh rất ý nghĩa thêm vào những kỷ niệm của Maria và Giuse.
Hình như lịch sử lập lại. Sau khi Giêsu đã từ giã Mẹ về lại Thiên Quốc, Giuse cũng đã ra đi gặp các Tổ Phụ, chỉ còn lại một mình Maria nhưng mỗi lần nhớ đến đó, Maria không ngừng cảm ơn Thiên Chúa, và ghi nhớ mãi giây phút giao hòa đất trời, giây phút con người được Thiên Chúa thương yêu và tha thứ như thế nào. Đó đích thực là ý nghĩa của Giáng Sinh. Và đêm nay đây, đêm kỷ niệm Con Chúa giáng trần năm 2019, với trí tưởng tượng lùi về cảnh đồng quê Belem hơn hai ngàn năm trước, Giêsu, Maria, Giuse cũng bắt gặp lẫn trong đoàn người đến viếng hang đá là một ai đó. Người này có lẽ cũng đến từ rất xa, xa lắm ở một phần đất nào đó trên hành tinh này. Người này trông rất mệt mỏi, tiều tụy, già nua, và lưng bị gù còng xuống do những gánh nặng của cả tâm hồn lẫn thể xác! Có cái gì đó như một trái đắng lúc nào cũng đốt nóng và làm quặn đau trong lòng, như một khối đá cứ mãi làm cho lòng nặng nề và chùng xuống. Vầng trán nhăn nheo chứng tỏ người này từng đã bị dày vò cả tâm lý lẫn thể lý. Sức ép của công việc, sức chịu đựng với cuộc sống, với thời gian qua thân phận con người. Nỗi khổ của người này là không nói được với ai, và cũng không ai có thể hiểu được những nỗi đau ấy nên không hy vọng nhận được một lời chia sẻ hay khích lệ. Và vì thế người này đã phải câm nín, cay đắng!
Người này đến đây để làm gì? Chắc không phải là vị vua thứ tư đến từ một vương quốc xa lạ? Hay người này đến để trút bỏ những khối nặng nề có đó trong cuộc đời, trong tâm hồn lên Giêsu bé nhỏ? Hoặc cũng có thể người này đến để kể lể và đổ lỗi cho cuộc đời, cho thân phận kiếp người với Giêsu?! Nếu vậy thì làm phiền giấc ngủ của Hài Nhi quá. Những kẻ đến rồi đi tấp nập như vậy chỉ gây ồn ào và đánh thức giấc ngủ của Ngài. Tuy nghĩ là nghĩ như vậy, nhưng dường như ánh mắt của Maria đã bắt gặp ánh nhìn của người này. Người này đến để gặp Hài Nhi thật lòng. Không đến để phiền hà, nhưng đến để tìm nơi Ngài niềm hy vọng với đức tin đơn sơ, mặc dù vẫn đang mang trong lòng những ưu tư chồng chất. Trước mặt Hài Nhi Giêsu, người này vẫn chỉ trầm lặng, và rất suy tư.
Nhưng rồi cùng lúc Hài Nhi Giêsu mở mắt mỉm cười với người này.
Như Evà trong đêm Giáng Sinh đầu tiên đã run run dâng Chúa Hài Nhi trái táo mà bà đã hái từ cây táo giữa vườn địa đàng, trái táo oan kiên cho bà, cho Adong, và cho toàn thể nhân loại. Người này cũng rút ra từ trong túi áo của mình và dâng lên Ngài một trái táo: Trái táo cuộc đời. Trái táo mà người này đã hái trong khu vườn diệu quang của cuộc đời đã được Thượng Đế ban tặng. Thời gian ban đầu, khi ăn trái táo ấy người này cảm thấy ngọt lịm bờ môi, chất ngất và xôn xao cõi lòng. Nhưng với năm tháng trôi qua, nó đã trở thành trái đắng tiết ra nhiều độc tố khiến người này bị ngộ độc, và không còn khả năng tiêu hóa những vấn đề trong cuộc sống. Hệ thống hô hấp và tuần hoàn bị tắc nghẽn khiến cho hơi thở nhiều lúc nặng nề, hổn hển không còn mang được những dòng máu nóng của tình yêu chuyển vào trái tim đang ngày càng trở nên cằn cỗi, khô héo. Nó cũng chặn lại những dòng oxy tinh tuyền dẫn đến não, kết quả là những suy nghĩ của người này trở nên hoang tưởng với thế giới bên ngoài và lạc lối trên đường về vĩnh cửu.
Rồi sau khi ngỏ lời cảm ơn Maria, Giuse, và Hài Nhi, người này đã lặng lẽ, lầm lũi đi vào màn đêm âm u, nhưng trong lòng lại cảm thấy nhẹ nhõm, bình an.
Đêm nay kỷ niệm Chúa Giáng Trần. Ngài đến để mang bình an và giải thoát cho những tâm hồn thiện chí, mà họ là những người lãnh nhận được sự giải thoát và phép lành bình an ấy. Từ nay, trong đêm thâu mênh mông và giữa không gian giá lạnh cuộc đời, người này vẫn cảm thấy ánh mắt và nụ cười mà Hài Nhi đã trao cho mình.
Noel 2019
TS. Trần Mỹ Duyệt
