Mỗi năm vào mùa chay, người Công Giáo phải theo luật ăn chay và kiêng thịt. Mùa chay là thời gian bốn mươi (40) ngày trước Lễ Phục Sinh, bắt đầu từ Thứ Tư Lễ Tro đến Thứ Bảy Tuần Thánh.
Theo luật Hội Thánh Công Giáo, một năm có hai ngày buộc phải ăn chay kiêng thịt, đó là Thứ Tư Lễ Tro và Thứ Sáu Tuần Thánh. Ngoài ra ăn chay, kiêng thịt được khuyến khích toàn mùa chay. Trong ngày ăn chay chỉ được ăn một bữa no, hai bữa còn lại được phép ăn một chút. Giữa các bữa ăn, cấm dùng thức ăn đặc, nhưng thức ăn lỏng (trà, nước trái cây, sữa…) có thể được dùng bất cứ lúc nào. Sau Công Đồng Vatican II, Giáo Hội nới rộng luật ăn chay đối với trẻ em và người lớn. Theo Điều 1252 của Bộ Giáo Luật hiện hành, luật ăn chay buộc tất cả mọi Kitô hữu từ tuổi thành niên (18 tuổi) đến 60 tuổi.
Còn kiêng thịt thì sao? Luật kiêng thịt, buộc mọi người dù ở tuổi ăn chay hay không ăn chay, nhưng thỉnh thoảng cũng xảy ra “tai nạn”. Thí dụ, bạn tôi ngay đầu mùa chay năm nay, thứ Hai phải kiêng ăn, nhịn uống để chuẩn bị soi ruột, thứ Ba soi ruột và kể như cũng không ăn uống gì. Đến thứ Tư Lễ tro (ngày ăn chay kiêng thịt), vừa đói, vừa mệt, anh mở tủ lạnh mang luôn 1 ký thịt bò ra xơi. Chiều đến, bà xã phác giác:
-Ông không biết là ông phạm 2 tội trọng trong ngày Lễ Tro không? Tội ăn chay và tội kiêng thịt. Tôi nghĩ là ông mất linh hồn sa địa ngục rồi!!!
-Bà nói gì, hai ngày trước bị bác sĩ nó hành vừa đói vừa mệt muốn chết. Chúa phải thông cảm với tôi chứ. Tôi ăn thịt để lấy lại sức, Chúa đâu ác như bà? Nếu Chúa ác như bà tôi nghỉ chơi với Chúa luôn. Còn ăn chay thì tôi trên 60 tuổi rồi, tôi được free không phải ăn chay.
Ăn chay kiêng thịt như vậy đó. Không biết Chúa sẽ phán xét anh bạn tôi ra sao, nhưng phán xét của bà xã thì kể như anh ta đã vào địa ngục rồi! Nghĩ lại, Chúa cũng nhân từ và vì vậy tiên tri Joel đã viết về chay tịnh như sau: “Hãy xé lòng, đừng xé áo” (2:13). Theo tôi, trường hợp này, anh bạn tôi xé lòng, còn bà xã anh xé áo.
Vậy điều mà Chúa muốn thực sự con người phải ăn chay, phải kiêng cữ là gì? Trong Phúc Âm Luca, có ba thứ Chúa muốn mọi người phải chay tịnh, kiêng cữ. Chính Ngài cũng đã phải trải qua những cám dỗ đó:
-Kìm hãm dục vọng: Đó là những tham, sân, si của con người. Điển hình là cơn đói khát thể lý của Chúa. Thánh Luca ghi lại, sau khi chay tịnh 40 đêm ngày, Chúa thấy đói, và tên cám dỗ là Satan đã xuất hiện: «Nếu ông là Con Thiên Chúa thì truyền cho hòn đá này hoá bánh đi!» (4:3). Chúa không dùng quyền năng hóa đá ra bánh để thỏa mãn cơn đói, nhưng con người thì rất khó lòng từ chối thỏa mãn những khát vọng vật chất của mình.
-Vinh quang trần thế: Sau dục vọng là lòng tham lam của cải và quyền lực, Satan cũng dùng cám dỗ này với Chúa Giêsu: «Tôi sẽ cho ông toàn quyền cai trị cùng với vinh hoa lợi lộc của các nước này, vì quyền hành ấy đã được trao cho tôi, và tôi muốn cho ai tuỳ ý. Vậy nếu ông bái lạy tôi, thì tất cả sẽ thuộc về ông».(6-7). Chúa không bái lạy Satan để được hưởng vinh quang, quyền thế, nhưng con người nhiều khi không những bái lạy Satan mà còn sẵn sàng bán cả linh hồn cho Satan để đổi lấy phú quý, giầu sang, và quyền lực.
-Kiêu căng, tự phụ: Và cuối cùng là tính kiêu căng, tự phụ. Sự kiêu căng đã đem con người trở thành thù địch của Thiên Chúa. Thánh ký ghi rõ ràng: Quỷ lại đem Đức Giêsu đến Giêrusalem và đặt Người trên nóc Đền Thờ, rồi nói với Người: «Nếu ông là Con Thiên Chúa, thì đứng đây mà gieo mình xuống đi! Vì đã có lời chép rằng: Thiên Chúa sẽ truyền cho thiên sứ gìn giữ bạn. Lại còn chép rằng: Thiên sứ sẽ tay đỡ tay nâng, cho bạn khỏi vấp chân vào đá».(9-11) Satan không thể thử thách và động chạm đến đức khiêm nhường của Chúa, nhưng từ Nguyên Tổ, tính kiêu ngạo, muốn nâng mình thành chúa tể đã khiến con người sa ngã, trở nên những đứa con hư hỏng trước mặt Thiên Chúa.
Đối với Chúa Giêsu thì trong ba hình thức cám dỗ, Ngài đều chiến thắng. Phần con người thì lúc thắng, lúc thua, khi thua cám dỗ này, khi thua cám dỗ khác. Và vì thế, Luca đã ghi lại câu kết trong trận chiến cám dỗ giữa Chúa Giêsu và Satan: “Sau khi đã xoay hết cách để cám dỗ Người, quỷ bỏ đi, chờ đợi thời cơ.” (13). Đây mới chính là lý do khiến chúng ta phải ăn chay, kiêng thịt, tiết độ, không phải bát cơm, tô bún, miếng thịt. “Quỷ ma tinh quái, xác thân ươn ái”. Và Chúa còn nhắc nhở: “Hãy tỉnh thức và cầu nguyện để khỏi sa chước cám dỗ”(Mark 14:38), vì Satan luôn “chờ đợi thời cơ”. Tỉnh thức đề phòng những ham muốn dục vọng, tỉnh thức đề phòng tính tham lam, ước muốn no thỏa giầu sang, quyền quý của thế giới vật chất, chóng qua, và tỉnh thức đề phòng tư tưởng kiêu ngạo, luôn muốn nâng mình lên trên tất cả, và tự cho mình là chúa tể. Đó là cách Ngài muốn mọi người phải chay tịnh, Không phải chỉ trong hai ngày thứ Tư Lễ Tro, thứ Sáu Tuần Thánh, mà mọi ngày trong đời sống.
Tiến Sĩ Trần Mỹ Duyệt
