Ấu thời, thất bại từ những lần vòi vĩnh và giải quyết thất bại bằng hờn dỗi hay có khi khóc. Lớn hơn, thất bại trong những lần thi hay kiểm tra được giải quyết bằng sự ấm ức, buồn rầu. Càng lớn lên, thất bại càng nhiều và càng chua cay, giải quyết thất bại không hề dễ dàng, có người trượt ngã và đánh mất cả cuộc đời, có người đứng dậy được và quyết tâm hơn và cũng có người buông xuôi, rẽ lối.
Mỗi một mùa thi, tôi lại gặp những khuôn mặt thất bại của các em học sinh thi trượt và rồi cũng gặp ngổn ngang những cách giải quyết. Thường thì học để thành công chứ mấy ai học đón nhận cả những thất bại, thế nhưng cái nghịch lý ở đời lại luôn thể hiện, bài học từ thất bại lại dạy cho nhiều kinh nghiệm hơn ở thành công.
Theo Dellar, “một trong những năng lượng khác thường nhất trong nhân loại đó là biến đổi bại thành thắng”. Nhà văn Jeffling Asher, sau khi tốt nghiệp tại Đại học Oxford đã tham gia hết mình vào con đường chính trị và kỳ vọng vào con đường này đến vinh quang. Năm 20 tuổi, ông được bầu vào làm nghị sĩ quốc hội. Từ một vụ đầu tư bị lừa khiến ông bị phá sản và mất ghế nghị sĩ quốc hội. Ông quay sang viết sách với tựa đề “Trả lại tôi hàng triệu USD”, cuốn sách ra đời bán rất chạy, không những bù lại được phần lớn số tiền đã mất còn được vào nhà văn có hạng. Bill Gate học dở dang đại học ra lập công ty phần mềm, rất sớm học được thất bại gần 4 năm liên tục, nhưng thất bại đã cho ông bài học vững chắc trên con đường liên kết với bạn bè để thành công. Carnell Sandars, một người cứng đầu và có lẽ do tính cứng đầu đó ông đã chuyển hoá thành sự kiên nhẫn. 6 tuổi, cha mất, ông làm ruộng, 14 tuổi phải thôi học để sinh nhai. Đi làm công, ông không thể vâng dạ để yên công việc nên bỏ ra mở tiệm xăng nhỏ, tiệm xăng nhỏ bị dẹp tiệm. Ông dồn vốn mở cây xăng lớn hơn kèm theo một quán ăn, cây xăng và quán ăn đang phát đạt thì bị cháy thiêu rụi hết. Ông lại quyết tâm mở cửa hàng và cây xăng lớn hơn và quy mô hơn nữa. Lần này, người ta mở thêm con đường khác thuận lợi hơn chỗ ông mở cửa hàng, lại thất bại. Ông bỏ công việc vào tuổi 65 và người ta tưởng ông thua cuộc. Ông xuất hiện với bí quyết làm gà rán và rao bán phương pháp với 5 cents 1 phần, có hơn 400 nhà hàng khắp nước Mỹ và Canada trả cho ông giá đó. Dần dần món gà rán được làm theo dây chuyền và phát triển trên 9.000 cửa hàng.
Người Việt Nam có câu “cái khó ló cái khôn”, nhưng cũng cần xem chừng, đừng để biến thành khôn vặt cũng chẳng lợi ích gì. Nhiều nhân tài đất Việt đã xuất thân từ những nghịch cảnh đấy chứ, chính trong nghịch cảnh mà người Việt có tính cần cù và hiếu học để thoát khổ, đó chẳng là gia tài quý báu, đó sao? Bạn hãy cố lên, mỗi khi thất bại, đúng như người xưa dạy: “Thất bại là mẹ thành công”.
Lm. Giuse Hoàng Kim Toan
