Người ta thích cảnh biển, chọn cảnh biển, sống gần biển và hãnh diện có căn nhà gần bờ biển. Quê tôi, dân nghèo không còn chọn được nơi nào tốt hơn đành phải cắm dùi những nơi mọi người đều chê. Dân miền Tây chọn sống cảnh bọt bèo, sóng nước trên con thuyền tẻo teo, đầu tù, đuôi cụt, trôi nổi bồng bềnh trên sông rạch. Nơi gần biển chọn sống bạn đời với hạt cát. Gần bờ biển, cạnh thung lũng cát, không cảnh trí, cũng chẳng ai thèm đoái hoài đến xóm vắng sống gần như ngoài lề xã hội. Gia đình thuộc vào hạng khá giả trong xóm có được cái radio. Chúng tôi hay tụ nhau lại nghe hát. Ngày nào chủ nhà bận rộn, hoặc không thích nhạc chúng tôi đều tõn tè, đi không rồi lại cũng về không, đành nghêu ngao những câu ca cũ lõm bõm nhớ được. Cả xóm không có TV. Thỉnh thoảng có người ra phố mua được kí báo cũ mang về chia nhau, để dành, làm giấy vấn thuốc.
Với xã hội, gia đình tôi không có ai làm quan, cũng chẳng có ai giầu có, ăn nên, làm ra. Người nào cũng sống cuộc sống bình thường của người dân đen. Mặc dù xã hội không nói ra nhưng coi thường, khinh miệt, âm thầm cho vào sổ vô danh, tiểu tốt, liệt vào dạng thân cát bụi. Mạng sống dân nghèo, rẻ mạt, sống hay chết có đáng chi, ai thèm để ý, lưu tâm. Nhà ở cạnh biển, ngày đêm nghe sóng vỗ rì rào nhưng tôi mang mặc cảm nhà nghèo không dám hé môi khoe với bạn nhà gần biển. Nhà cạnh bờ biển cát trắng mịn, nước trong xanh, có gió biển, cát biển quanh nhà. Thơ mộng thế mà tôi lại mặc cảm. Thơ mộng thì có thơ mộng nhưng chả mấy ngày không phải chổng mông xúc cát. Mộng và mông gần nhau đến thế. Mấy ai đạt được mộng mơ mà không phải hoặc cong lưng cầy, hoặc mài mông trên ghế mong thành đạt.
Sống sau đồi cát an toàn, tránh được gió to, sóng lớn nhưng chúng tôi khổ vì những hạt cát ‘du ca’. Gió thổi cát hát lên những tiếng rào rạo nghe rởn tóc gáy. Chúng bay lang thang lạc lối về, mượn sân trước nhà làm chốn dừng chân. Toàn xóm chổng mông vì những hạt cát du ca, bay bướm này. Nếu chẳng may chúng vào xin cơm, canh thì khổ cho ai là nạn nhân của hạt cát ăn mày. Không cần nhiều, chỉ vài ba hạt đủ làm nổi tóc gáy khi nhai trúng hạt cát. Đang nhai ngon miệng, bỗng nghe tiếng đốp. Toàn thân ngưng trệ, bủn rủn, hàm tê cứng, người nổi da gà, tóc gáy dựng ngược, âm vang vi vút tận mang tai, coi như xong. Thức ăn ngon mấy cũng thành dở. Đói mấy cũng bỏ đũa, sợ nhai phải hạt cát nữa. Phàm ăn mấy cũng phải ngồi khựng chịu trận. Để chống đói, người ta nhai dập dạp rồi nuốt. Vừa ăn, vừa nghe ngóng nuốt cái nghèo. Nuốt hết ngày này qua năm nọ vẫn không hết cảnh nghèo.
Thú leo đồi
Ngọn đồi không cao lắm, độ bốn trăm thước. Bốn trăm thước cát mềm lún chân người leo, khiến họ phải vất vả lắm mới leo tới đỉnh đồi. Hơn nữa khí nóng do cát bốc ra toát lên toàn thân nóng bức, khó chịu, mau mệt, lại khát nước. Từ dưới chân đồi cát ngó lên, du khách coi thường, nghĩ có thể đi một lèo lên tận đỉnh đồi. Nhiều người leo một lèo rồi nghỉ. Leo một lèo nữa rồi lại nghỉ. Nhìn lên, nản chí, leo một lèo xuống chân đồi. Cái ý tưởng leo một lèo biến tan trong cát. Một số leo một lèo, hai lèo, ba lèo, nhìn ngược, nhìn xuôi, quyết định bỏ cuộc. Số khác cứ nhích được mươi bước ngoái lại lên cao mức nào. Số khác vừa bước vừa dừng lại nghỉ, ngó mông lung như đang giằng co giữa hai tư tưởng tiếp tục tiến hay lui. Ít ai ngờ cái đồi cát coi lùn tẹt mà khi leo lại cao vời vợi. Du khách khỏe chân đạt tới đỉnh ngoái lại réo gọi bạn. Hãy cố lên, cảnh đẹp lắm. Nhìn xa tới tận chân trời, gió mát. Cố gắng lên, đến nơi xứng đáng, bõ công leo. Nghe gọi thế, bà kia mừng thầm, cắm cổ, quyết tâm đi một lèo, nửa đường té chúi mặt xuống cát. Gắng gượng đứng dậy, miệng dính cát, ngó lên thấy xa vời vợi. Cổ khát khô rồi, không tiến thêm được nữa. Bỏ cuộc. Lời thúc giục quên tuốt. Quay ngược trở lại. Đi xuống đỡ mệt hơn nhưng ngán ngẫm làm sao. Bụng bảo dạ, chừa đến chết không bao giờ leo đồi nữa. Mệt bỏ xừ, trối chết, may mà cát không vào mắt, chứ không thì tốn khối tiền lấy nó ra.
Đúng lúc đó tôi vai đeo giỏ nước lạnh đến bán. Bà mua chai nước, uống vội mấy hớp, không kịp trả tiền, dựa lưng thành xe nghỉ, mắt nhắm ghiền. Tôi đợi có lẽ đến mươi phút, bà mới trả tiền chai nước. Chưa kịp quay bước, bà năn nỉ tìm dùm cái mắt kiếng. Lúc té chúi xuống bà không biết mất mắt kiếng, nghỉ cho tỉnh táo mới biết thì trễ quá rồi.
Bà thuê tôi đi tìm kiếng. Tôi từ chối viện lí do phải đi bán nước. Bán không hết mấy chai nước, mẹ la cho, khổ lắm. Bà ngỏ ý mua với điều kiện tôi đi tìm kiếng. Thoả thuận xong tôi vù chạy. Với tôi leo đồi cát có chi là khó. Ngày nào tôi không leo đồi cát bán nước. Chai nước trên đỉnh đồi giá tăng vọt gấp đôi. Ít ai trả giá, chê đắt, chê rẻ.
Tôi phóng nhanh lên đồi, đảo tới, đảo lui vài ba vòng trở lại tay không. Vẻ thất vọng hằn lên trên mặt, lại năn nỉ thêm với lời hứa cho quà. Quà gì chưa biết, chỉ biết dân du lịch chơi sang hơn dân địa phương. Tôi bằng lòng sau khi nghe tả rõ ràng nơi bị té.
Lần này tôi tìm được mắt kiếng trong nháy mắt. Tôi vui mừng ôm bọc kẹo trong lòng. Cái mùi đường thơm ngây ngất bay lên tận mũi. Muốn mở ra ăn một cái cho bớt thèm nhưng nghĩ đến những đứa em, chờ mang về ăn chung. Thôi đành nuốt nước miếng vã.
Ngày trở về
Ngày trở lại đồi cát, mọi sự đổi thay. Quanh đâu đó có nhiều nhà hơn, con đường vào nhà tôi bay bướm hơn vì có nhiều rác hơn. Giấy bay chung với cát. Cát sạm màu không còn trắng như trước. Mái tóc đen mẹ tôi nay ngã màu cát, không còn lấy một sợi đen, toàn một mầu trắng, phất phới trước gió như tơ trời. Tấm hình cha tôi cũng bạc màu cát vì cái khí hậu nóng lạnh bất thường của gió biển. Đồi cát trước kia tôi phóng một lèo lên tới đỉnh nay phải vã mồ hôi hột mới gượng tới nơi. Thế mới biết, không leo đồi cát thường xuyên sẽ lục nghề. Phải mất mấy tuần, ngày nào cũng leo mới quen. Tôi trung thành leo đồi cát vì mỗi lần leo là một lần thiên nhiên dành cho ngạc nhiên mới. Có ngày hưởng gió mát, khi gió lốc, lúc lặng gió. Có ngày gió lạnh, khi mưa phảng phất. Có ngày trời âm u, mây mù nhìn đại dương mờ mờ, có ngày thấy con thuyền chìm trong tầm mắt. Leo đồi cát ngày nào có thú riêng ngày đó. Thú riêng quyến rũ tôi leo đồi cát mỗi ngày.
Điều chắc chắn nếu không hy sinh leo đồi sẽ không thể thưởng thức niềm vui thiên nhiên dành cho. Khi leo đồi ít ai biết trước thành quả thiên nhiên dành cho. Mỗi lần leo đồi được thưởng thức một món quà mới, không đoán trước được, chỉ có ước mong và đôi khi điều mong ước đó toại nguyện.
Ngọn đồi tâm linh
Tôi có cảm tưởng so sánh thành quả leo đồi cát với giờ cầu nguyện của người Kitô hữu. Cuộc sống cầu nguyện của người Kitô hữu không khác kinh nghiệm leo đồi cát bao nhiêu. Cứ gẫm mà xem. Có người cầu nguyện bỏ ngang nửa chừng. Có người bắt đầu rồi rút vắn tắt lại. Có người mới có ý định bắt đầu đã gặp trở ngại. Nhiều gia đình không bao giờ cầu nguyện. Người ta giải thích cầu nguyện khô khan, xin hoài không kết quả, cầu cũng vậy mà không cũng vậy. Một số khác viện lí do lười, mệt mỏi và thiếu quyết tâm, kiên trì trong cầu nguyện. Lí do nào cũng không chính đáng vì thiếu chân thành. Ló do đúng nhất là thiếu lòng yêu mến Thiên Chúa vì tình yêu thắng vượt sự chết. Đưa ra lí do tránh cầu nguyện chỉ vì thiếu lòng mến.
Những ai kiên trì trong cầu nguyện sớm muộn gì cũng được nếm thử những giờ phút vui như khi leo đồi cát. Có lần cầu nguyện thấy say sưa, có lần thấy thời gian qua mau, có lần thấy bình an tâm hồn, có lần thấy thảnh thơi, có lần nhận tư tưởng mới lạ, có lần lạc vào tiên cảnh, có lần thấy mây mù. Cũng có lần thấy chán nản, nóng bức. Có lần thấy trống rỗng, hụt hẫng, bâng khuâng, hay nhẹ nhàng tan biến. Cũng có lần thấy Chúa xa vời vợi, lần khác Chúa lại kề bên. Có lần chìm vào vực sâu đen tối cuộc đời, lần khác lại gặp ánh vinh quang. Cũng có lần gặp hình hài quỉ dữ cám dỗ, lúc khác gặp thiên thần ca hát từ không trung. Cũng có lần trốn chạy như bị đuổi bắt, lúc khác Chúa dơ tay ra cứu. Thành quả của các buổi cầu nguyện là thế. Không lần nào giống lần nào. Mỗi lần cầu nguyện là một kinh nghiệm mới trời ban. Có những kinh nghiệm ta vui thích đón chào, có những kinh nghiệm ta sợ hãi cắm cổ chạy, lánh xa.
Điều chắc chắn là phải vất vả gian nan, leo đồi mới nhìn thấy phong cảnh. Tất nhiên không lần nào giống lần nào. Tương tự như thành quả leo đồi cát thiên nhiên thưởng cho. Không ai có thể định thành quả trước khi cầu nguyện. Tất cả chỉ là phó dâng, hy vọng nhưng không thể xác quyết thành quả giờ cầu nguyện. Sống tinh thần cầu nguyện là sống tâm tình tạ ơn và hy vọng. Bất cứ thành quả đó như thế nào ta cũng chỉ biết dâng lời tạ ơn.
Lm Vũđình Tường
Nguồn: Tiếng Chuông
