Ba ra vườn chặt hai nhánh tre gai đặc, vừa tay cầm, to bằng chiếc đũa, thẳng tắp. Nước da tre vàng óng chứng tỏ nó dầy dạn sương gió. Cành tre đủ tuổi, không non quá, cũng không già quá. Như thế sức giẻo dai hẳn tuyệt vời. Đúng thế, để thử sức giẻo của nó Ba cầm nhánh tre giữa hai cánh tay rồi nhanh nhẹn bật cong lại. Nhánh tre cong tròn như cạp nón. Hai đầu gần sát nhau thế mà nó vẫn không gẫy. Ba hài lòng với chọn lựa của mình. Thực ra Ba đã ướm thử, ngắm nghía lâu lắm mới quyết định chặt hai nhánh tre. Muốn chắc ăn hơn Ba vung cánh tay vút mạnh vào không khí. Tiếng gió rít lên vun vút nghe rợn tóc gáy. Quất thử hai ba lần nữa. Lần nào tiếng nó cũng xé không khí tạo ra tiếng rít khô khan như thế. Ba gật gù tỏ ra vừa ý với hai roi tre vừa mới chặt. Tay trái cầm hai roi tre; tay phải cầm dao thủng thỉnh bước vào nhà, mặt trầm ngâm không nói gì nhưng nét tức giận hằn lên mặt. Thỉnh thoảng hai bên thái dương nhảy lên làm cho khuôn mặt thêm dữ dằn, cơn giận dường như lùng bùng, sôi sục trong đầu. Để hai roi tre nằm song song trên mặt bàn Ba cầm cái xe điếu rút một điếu thuốc. Bình thường Ba không hút thần tốc như thế nhưng hút từ từ để cho thuốc còn kịp cháy. Hôm nay Ba hút mạnh thọt lõ điếu. Hút xong điếu thuốc thì thuốc cũng cháy hết lọt tỏm khỏi lõ. Thái độ bất thường đó biểu lộ một tấm hồn bất thường, bực dọc tận đáy lòng. Bực bội đến độ làm gì cũng nóng giận. Nóng giận với cả điếu thuốc lào. Từ lúc nghe câu chuyện đến giờ Ba không làm được việc gì càng làm cho nỗi bực tăng thêm.
Nguyên nhân
Ba quyết định phải đánh thằng con trời đánh một trận cho nó nhớ đời. Vì nó làm nhục, bại hoại gia phong, làm cho Ba mất mặt với mọi người trong chòm xóm. Ba quyết tâm chắc nịch như thế sau khi nghe người hàng xóm nói thằng con trời đánh kia trốn học, lông bông ngoài chợ cùng với hai đứa nữa mà bà không biết con nhà ai. Nghe xong chuyện Ba hỏi lại.
– Chị có chắc là cháu không?
– Sao lại không. Nó chào tôi hẳn hòi mà.
– Nó còn dám chào chị à. Bỏ học đi chơi, gặp người quen mà còn chào hỏi thì thằng này hết thuốc chữa.
Chị thêm dầu.
– Con nít bây giờ ra khỏi nhà thì hết kiểm soát.
Ba gằn giọng.
– Hết hay còn thì chiều nay nó sẽ biết.
Người hàng xóm ra về. Cơn giận của Ba bùng lên đến tột đỉnh. Nuôi con ăn học. Tin tưởng nó. Nào ngờ nó trốn học đi chơi. Không đánh cho một trận nên thân thì còn chờ dịp nào nữa. Nghe chuyện chị Ba cũng buồn lắm, lúc đầu chị bạo miệng xúi chồng đánh con cho nó khỏi hư. Bây giờ chị hối hận vì nhìn thấy thái độ bực dọc của chồng. Nhìn cánh tay chắc nịch, liếc sang hai cái roi tre gai màu vàng nằm sẵn trên bàn, chị tưởng tượng ra những cái quất kia sẽ xé nát da đứa trẻ. Chị phân vân giữa lên tiếng ngăn cản chồng nhẹ tay một chút và im lặng để chồng dậy con. Không biết phải hành xử ra sao. Lời chị phụ nữ hàng xóm cho biết nó trốn học đi lêu lổng ngoài chợ là điều không thể bỏ qua. Hơn nữa còn lên tiếng chào chị thì không thể là nhìn lầm được. Đích hẳn là nó, không còn ai khác nào nữa. Nói sao bây giờ. Chị vừa lên tiếng, ậm ừ chọn lựa câu nói ngăn cản. Ba dường như đọc được ý nghĩ thầm kín kia lên tiếng.
– Tôi đã quyết tâm, không cần phải bao che cho nó.
Chị biết chiều nay con chị sẽ rất đau đớn. Chưa bao giờ chồng chị giận đến độ chính tay lựa hai cây roi tre gai như hôm nay. Những lần trước buồn bực với con Ba luôn bắt chúng ngồi nghe giảng giải, nhưng lần này coi bộ là hành động chứ không phải là giảng giải, cắt nghĩa hơn thiệt nữa.
Nhìn hai cây roi chị nghĩ đánh nát một cây, con cũng đủ tởn tới già, đàng này tới hai cây liệu nó có khỏi què quặt mang tật không đó. Chị mang ý nghĩ đó nói với chồng. Nhẹ nhẹ tay dậy bảo con cái, chứ mạnh tay con mang tật thì khốn.
Ba nói giọng bực dọc.
– Nó què thì nuôi báo cô còn hơn để họ đến nhà mắng vào mặt tao.
Biết có nói thêm cũng bằng thừa, chỉ thêm dầu vào lửa. Hai chữ mặt tao cho biết Ba không còn đủ bình tĩnh, lịch sự nữa. Im lặng đi thì hơn vì Ba đã quyết. Chị đành im lặng biến sau bức màn gió. Biết không thể cản được chồng đánh con nên chiều nay chị tìm cách lánh mặt để khỏi phải nghe tiếng thét, rên la đau đớn của con. Nếu ở nhà hẳn chị cùng khóc chung với nó. Chị không thể nào dằn lòng nhìn thấy con quằn quại vì roi đòn.
Vô trách nhiệm
Càng chờ cho con đi học về nỗi bực càng tăng và có lẽ những roi đòn quất xuống thân thể nó cũng quyết liệt hơn. Nhìn thái độ của Ba ai cũng có thể đoán ra là trong ông nóng như lòng núi lửa. Một khi núi lửa nhả khói phun ra nó sẽ nuốt trửng bao căn nhà quanh nó, đốt rụi rừng gần bên và thiêu khô vùng đất nó đi qua. Thằng con trời đánh chiều nay sẽ là nạn nhân của cơn nóng giận đó. Đánh cho hả giận, cho bớt nhục, bớt bực vì yêu, vì hy sinh bị lừa gạt.
Người phụ nữ hàng xóm đến méc Ba không hề quan tâm đến hậu quả của việc chị làm. Chị là người buôn điều trong xóm. Thấy điều gì chị phải tìm nói cho người khác ngay. Nếu để trong lòng chị không thể chịu được. Chị phải là người đầu tiên biết chuyện. Ai biết trước chị người đó có lỗi vì chị sẽ hằn học, bực bội với họ. Tại sao lại biết trước chị. Chị phải là người đầu tiên biết chuyện, sau đó ai biết cũng được nhưng chị phải là người đầu tiên. Có như thế chị mới hài lòng. Hôm nay thì chuyện chị biết làm hại đứa nhỏ. Nó trở thành nạn nhân mà chị không hề lưu tâm. Chị chỉ biết nói xong việc chị nhìn thấy. Hậu quả rao sao chị không cần biết tới. Đó không phải là việc của chị.
Nhìn đồng hồ, giờ tan học vừa tới Ba ra đứng tựa cửa mong thằng con về. Cơn bực nằm sẵn trong người tăng vọt lên vì hôm nay nó về trễ hơn mọi khi. Nhìn lại đồng hồ, đúng thế trễ gần mười phút rồi mà vẫn chưa thấy bóng dáng nó. Lời tố cáo của chị sáng nay càng xác tín hơn, không thể sai vào đâu được vì rõ ràng nó về trễ hơn ngày thường. Nếu tan học ra về ngay thì không thể trễ lâu như thế. Lêu lổng ngoài chợ còn biết giờ giấc gì. Không thể biện hộ, chối cãi. Cứ suy luận như thế nỗi bực dọc càng tăng, càng giận, càng tức hơn. Ba quanh ra quẩn vào đến lần thứ tư mới thấy thằng con trời đánh ló dạng. Nó về trễ đúng nửa tiếng. Trông thấy mặt con, cánh tay đã muốn vung lên nhưng Ba chưa vội còn tra hỏi vài câu cho có lệ rồi mới tính.
– Mày đi đâu giờ này mới về?
– Dạ con đi chơi với bạn nên về trễ.
– Đi với bạn từ sáng tới giờ phải không?
– Dạ không phải, tan học con mới đi.
Người con vừa trả lời vừa tháo cái cặp thảy xuống nền nhà.
– Mày thảy cái cặp vào mặt cha mày đấy à?
Thằng nhỏ đứng chết tại chỗ không hiểu cha nó sao hôm nay mặt đằng đằng sát khí như thế. Nó chưa kịp trả lời. Cha nó không cầm được cơn giận. Ba điên tiết giơ thẳng tay quất đứa nhỏ tới tấp. Tiếng rít của roi, tiếng thét của đứa nhỏ, tiếng rên đau đớn càng làm Ba hăng máu. Ba quất mạnh hơn, nhanh hơn, tới tấp hơn. Đứa nhỏ ngã gục trên nền nhà, toàn thân co quắp vì đau đớn. Chiếc roi tre vung lên, quất xuống tạo nên tiếng vun vút. Mỗi lần như thế thân thể thằng nhỏ lại có một vết lằn. Sau hàng chục lần vung tay như thế trán Ba vã mồ hôi, cánh tay mỏi, người run lên, mặt xám đen, gân cổ phập phồng chứng tỏ Ba bị cơn giận hành hạ đến nghẹt thở. Tức quá, giận quá làm con tim nhảy loạn xạ. Lúc Ba ngừng lại thì đứa nhỏ đã mềm đòn. Cơn giận điên khùng kia điều khiển con người Ba. Dẫu mệt Ba vẫn quát tháo cho đứa nhỏ nằm xuống giường. Đứa nhỏ hành động như đứa mất hồn. Nó gồng hết sức lấy hai tay đỡ thân và hai chân đẩy đẩy lết về phía giường. Chỉ từ cửa bò lết vào giường mà nó phải nhích mãi, nhích mãi mới tới. Thân hình nó vừa nằm gọn trên giường Ba chồm đến chấp cả hai cây roi lại quật tới tấp. Những roi đầu nó còn giẫy. Những roi sau nó nằm yên bất động. 
Hả cơn giận Ba khệnh khạng như người say vịn thành giường xuống bếp. Thả người ngồi phịch trên chiếc ghế cũ, dính tro than. Ba ngồi gục đầu, hai tay bụm mặt trên chiếc ghế rít lên từng cơn đau đớn. Trên nhà đứa con nằm khóc, không dám nhúc nhích vì cơn đau hành hạ. Dưới bếp cha nó cũng khóc, cũng đau khổ không kém. Nơi đâu gần đó có lẽ bà mẹ cũng đứng ngồi không yên. Tưởng tượng ra những roi đòn của con và có lẽ cũng rướm nước mắt.
Một tuần sau thằng nhỏ không đi học được vì những roi đòn chỗ bầm tím, chỗ sưng vù. Nhà trường gởi giấy về báo cho phụ huynh biết sự vắng mặt không phép. Người vợ lén chồng lên trường xin phép cho thằng nhỏ nghỉ vì bệnh. Ông hiệu trưởng gặn hỏi mãi chị mới chịu khai thật nó bị ba đánh đòn vì tội trốn học. Thầy giám thị được mời lên với tập hồ sơ và thẻ hạnh kiểm của nó. Mẹ nó khai nó trốn học, có người làm chứng trông thấy. Thầy giám học với sổ sách trong tay cho biết nó là học trò ngoan, không hề trốn học. Thầy hiệu trưởng hai tay bụm đầu không biết tin ai. Tra hỏi kĩ lưỡng mới rõ ngày đó nhà trường cho phép học sinh, từng nhóm nhỏ ra chợ khảo giá hàng làm bài học môn kinh tế.
Chị vợ về nói với chồng nhà trường gởi lớp chúng nó ra chợ tìm tài liệu để làm bài cho môn học kinh tế. Chị hàng xóm thấy nó ngoài chợ, không biết ất giáp gì nghĩ là nó trốn học đi lang thang ngoài chợ về nhà méc ông bố. Ông bố nghe có người nói con mình trốn học nổi doá đánh con mà không cần thẩm vấn. Cuối cùng đứa nhỏ cũng không biết tại sao bố giận đánh con như đánh kẻ thù.
Tỉnh mộng
Cuối tuần đó Ba đi lễ nghe bài Phúc Âm Đức Kitô cho Lazarô sống lại từ cõi chết có câu:
Từ ngày đó, họ quyết định giết Đức Kitô Gn 11,53
Nghe câu này Ba đang mơ mơ, tỉnh hẳn người lại. Họ quyết định giết Đức Kitô. Như thế bản án dành cho Đức Kitô đã rõ, dù Ngài làm sai, làm đúng gì thì cũng phải chết bởi vì những nhà lãnh đạo đã quyết làm điều đó. Ba tỉnh người không phải vì tình yêu dành cho Đức Kitô mà chính là thái độ định sẵn của các lãnh tụ, những người cầm quyền bính trong tay. Ba thấy mình chính là một trong những người hành xử như họ khi đối xử với đứa con trong gia đình. Không cần biết, không tra vấn cẩn thận, chỉ hỏi qua loa ba chuyện cho có để rồi xả cơn giận xuống trên thân thể gầy còm của con. Ba đã quyết định từ lúc tìm dao đi chặt nhánh tre. Cố tìm cho được nhánh tre giẻo dai tạo thêm đau đớn, gây thêm nhức nhối cho người con. Mọi sự đã được quyết định trước. Người con có giải thích thế nào cũng bị ăn đòn. Càng cố giải thích càng ăn đòn nặng. Tốt hết là cắn răng chịu đau, chịu hàm oan.
Bây giờ Ba hiểu rõ con người có thể rất tàn nhẫn với người mình thương mến. Chính Ba đã hành động tàn ác với con ruột mình. Thương con đến độ đánh cho nó nhừ đòn. Hầu như quyết định hay bản án nào định trước đều có những hậu quả khó lường bởi bản án đó được hướng dẫn bởi lí trí mà gạt bỏ mọi tình cảm yêu thương sang một bên. Hành động theo lí trí thường cứng rắn. Thân xác con người nhẹ nhàng, mềm dẻo đụng phải lí trí cứng rắn, không sứt cũng mẻ.
Lm Vũ đình Tường
Vietcatholic Network
