Nếu có dịp được qua Anh Quốc, ghé vào bảo tàng viện Manchester, ta đi thẳng đến khu trưng bày các đồng tiền cổ của đế quốc Roma, sẽ gặp ở đó một đồng tiền bằng bạc có niên hiệu vào khoảng thời đại Giêsu. Đó chính là đồng bạc người Do Thái thời Chúa Giêsu đã dùng (chuyên môn gọi là đồng bạc Denarius nặng 3,8g).
Nếu được cầm đồng bạc đó trên tay, ta nhớ đến dụ ngôn người Samaritano nhân lành mà thánh Luca kể, đã trao hai đồng bạc đó cho người chủ quán để săn sóc người bị cướp đánh dọc đường.
Nếu được cầm đồng bạc đó trên tay, ta cũng nhớ đến dụ ngôn những thợ làm vườn nho mà thánh Matthêu kể : Cuối ngày mỗi người ai nấy đều được một đồng, dù là vào làm sớm tinh sương hay vào làm lúc chiều đã tà. Nhất là hôm nay nếu được cầm đồng bạc đó trên tay, ta nhớ đến đồng bạc mà hai phe vốn kình địch nhau, phe Herode và phe Pharisêu, nhưng đứng trước một đối thủ chung là Chúa Giêsu, thì đã tạm hợp lực để giăng bẫy Chúa và trao cho Chúa cũng chính đồng bạc đó.
Cầm đồng bạc đó trên tay, một mặt ta thấy hình Hoàng đế Tiberius Caesar. Hoàng đế này trị vì đế quốc Roma trong thời gian hoạt động công khai của Chúa ; một mặt là hình bà Livia, mẹ của hoàng đế (Hoàng thái hậu). Bà xuất hiện trong tư thế ngồi, và tay cầm cành lá ôliu tượng trưng cho hoà bình.
Đó là đồng tiền.
Và đây là bối cảnh. Có 3 hạng người trên đất nước Israel thời Chúa Giêsu : công dân Roma ; người tự do nhưng không có quốc tịch Roma ; và người nô lệ. Chỉ có loại thứ hai mới phải đóng thuế, và đây là thuế thân, từ 14-65 tuổi là phải nộp. Phái Sađốc và bè Herode sẵn sàng nộp, vì chính quyền Roma là chỗ dựa của họ. Bè Pharisêu thì miễn cưỡng nộp. Còn phái Nhiệt Thành mà một trong 12 tông đồ của Chúa Giêsu, ông Simon Zelot thuộc phái này, nhất định không nộp. Kẻ nộp, người không, kẻ miễn cưỡng nộp : vậy có nộp thuế thân, một dấu chỉ thần phục, hay không ?
trả lời “nộp” : là kẻ bán nước, phản quốc
trả lời “không” : là người xúi loạn, phản động.
Họ đặt bẫy, thế nào Chúa cũng bị, lại còn cho dầu mỡ trơn tru để thế nào Chúa cũng tuột vào bằng một câu rào đón nịnh hót : Thầy là người chân thật, dạy đường lối Thiên Chúa cách chân thật, không thiên tư vị nể ai, không đánh giá người theo bề ngoài. Vậy Thầy hãy dạy chúng tôi, có được phép nộp thuế cho Cesar không ?
Chúa Giêsu đã không trơn tuột vào mà dừng lại : “Hãy đưa cho ta xem đồng tiền.” Họ đưa cho Chúa Giêsu đồng Denarius như mô tả trên đây.
Kính thưa anh chị em,
Đồng tiền nào cũng có hai mặt. Huy chương nào cũng có hai phía. Và câu trả lời của Chúa Giêsu khi người ta giăng bẫy bằng câu hỏi “có được phép nộp thuế cho Cesar không” cũng có hai vế : Của Cesar hãy trả cho Cesar. Của Thiên Chúa hãy trả cho Thiên Chúa.
Linh mục G. Bornkamin rất nhạy bén để nhìn thấy chữ “hình ảnh” móc nối cho cả hai vế :
-đồng tiền mang hình của Cesar = hãy trả cho Cesar thuế thân đó. Chúng ta mang hình ảnh của Thiên Chúa = hãy trả cho Thiên Chúa bản thân mình.
Nhưng chúng ta mắt hướng về trời mà chân vẫn còn đạp đất, vì thế chúng ta mang trong mình hai hình ảnh – hai bổn phận – hai quốc tịch. Là công dân của hai nước : Nước Trời và nước Đất, phải sống sao tốt đời đẹp đạo. Bình thường hai nước đó với hai bổn phận đi song song nhau, nhưng cũng có khi xung đột. Lúc xung đột ta đã biết ta phải ưu tiên cho bổn phận nào rồi, nhưng hay nhất là chẳng những đừng để xung đột tranh chấp mà lại biết hỗ trợ nhau, như Chúa Giêsu đã nói trong dụ ngôn người quản lý bị đuổi việc. Hãy dùng tiền bạc ở đời này mà mua lấy bạn hữu để họ đón anh em vào Nước Trời đời sau.
Câu nói : Đồng tiền có hai mặt. Theo nghĩa chặt cũng đúng như đồng tiền Denarius thời Chúa Giêsu : một mặt hình hoàng đế Tiberius, vua chinh chiến. Một mặt hình bà hoàng thái hậu Livia cầm nhành ô liu mang lại hòa bình. Đồng tiền có hai mặt theo nghĩa bóng thì cũng dễ hiểu: có thể dùng đồng tiền mua súng ống gây chiến tranh, mà cũng có thể dùng đồng tiền mua lúa gạo tạo an lành. Có thể dùng đồng tiền thuê người tạt a-xít trả thù, nhưng cũng có thể dùng đồng tiền tạo công ăn việc làm giúp đỡ kẻ nghèo người khổ. Có thể dùng đồng tiền gian dối mà mua lấy vé vào Nước Trời đích thật (x. Lc 16,9).
Phải làm sao biết dùng hình của đồng tiền để làm sáng, làm bóng cái hình (ảnh) của Thiên Chúa mà chúng ta mang trong mình.
Hôm nay là Chúa nhật Truyền giáo. Truyền giáo có nhiều nghĩa. Nhưng hôm nay ta hiểu theo nghĩa này: Truyền giáo là giới thiệu khuôn mặt Chúa Giêsu cho người khác. Khuôn mặt đó, hình ảnh đó, ta mang sẵn trong người mình, vì mình là con Chúa (Giêsu cũng là Con Chúa) khi lãnh nhận Phép Rửa. Vậy truyền giáo là làm sáng lên khuôn mặt, hình ảnh Giêsu, Con Chúa và cũng là hình ảnh Thiên Chúa có nơi mình, bằng những hành vi bác ái, tức là dùng hình đồng tiền làm sáng lên, làm bóng lên hình con Thiên Chúa trong mỗi người chúng ta. Ước được như vậy. Amen
Anphong Nguyễn Công Minh, ofm
