“Em không nói, đã nghe từng giai điệu,”
“Em chưa nhìn, mà đã rộng trời xanh.”
(dẫn từ thơ Nguyên Sa)
Mc 7: 1-8, 14-15, 21-28
Trời xanh rộng, nhà Đạo chưa nhìn cũng đã biết. Giai điệu buồn, nhà thơ chưa nghe rày cũng tỏ. Tỏ, về trời xanh lộng lẫy tình thương yêu người người đều thấy để thực thi, suốt đời.
Trình thuật thánh Máccô hôm nay, người đọc nắm bắt được phần cốt thiết là tình thương yêu, trong đời. Tình thương, Chúa nhắc nhở mọi người hãy quan tâm thương yêu hơn là để ý đến luật lệ ở đời thường, mà người đời lại cứ quên. Chúa chỉ trích tính chểnh mảng của nhiều người trong thực thi thương yêu mà Ngài coi là “Giới lệnh của Chúa”, trong khi người người chỉ chú trọng vào luật lệ, thôi.
Về Giới Lệnh, tác giả Tin Mừng không sử dụng số nhiều để chỉ các điều lệ cần giữ, mà duy nhất chỉ một giới lệnh cần cho người và cho mình: “Hãy yêu mến Thiên Chúa là Chúa ngươi hết lòng hết trí khôn.” Chỉ mỗi thương yêu người đồng loại mới là điều cần, để sống Đạo. Giới lệnh ấy, mọi người cần quan tâm hơn chứ đừng để ý đến của ăn/thức uống, chẳng dính gì đến Chúa. Bởi, với Ngài, chỉ một thứ duy nhất ta cần cho tâm can ta, là động thái xuất từ con tim sẽ lộ ra ngoài bằng hành động.
Hành động ta xử sự, tự nó không chuyên chở ý nghĩa nào về những điều xuất từ tim gan con người. Và, cũng chẳng có gì là bẩn nhơ/ô uế xuất từ tâm can con người, hết. Trái lại, người người vẫn có thể đo lường lề luật bằng chính tình thương yêu diễn lộ ra ngoài chứ không bằng thứ gì khác.
Thánh Gioan Thánh Giá có lần nói: “Nhiều người không biết được là vào buổi xế cuộc đời, con người chỉ nên tự kiểm xem chuỗi ngày dài cuộc đời, mình có thực thi yêu thương hay không mà thôi; chứ đừng bôn ba lo chuyện viển vông khác.” Và, tác giả Von Balthasar đà quả quyết: “Chỉ mỗi tình thương yêu mới có giá trị muôn thuở.” Vì thế nên, ta hãy suy tư thêm về giới lệnh thương yêu, Chúa dặn dò.
Thương yêu, phải chăng là chuyện đương nhiên hiện rõ nơi cuộc sống con người? Yêu thương, có là chuyện thường tình mọi người thực thi, thật rõ nét? Thế, sao ta cứ chờ Chúa nhủ khuyên rồi mới làm? Hy vọng câu trả lời từ mọi người, sẽ là: không phải thế đâu. Cuộc đời đâu chỉ mỗi vậy.
Lại nữa, nếu người hỏi từng bôn ba sinh sống ở nơi có nền văn hoá đặt nặng trên lề luật và cấm kỵ, tưởng cũng nên có cái gì đó giúp người ấy trong cuộc lựa chọn thoả đáng ngõ hầu đưa thương yêu vào vị trí ưu tiên cao nhất. Và, khi người người tìm đặt ưu tiên cao nhất, thiết tưởng việc ấy sẽ là tình thương yêu, thôi. Bao lâu tình thương yêu tồn tại, thì ánh sáng của những tháng ngày đẹp trời sẽ kéo dài mãi và khi đó mọi người sẽ về lại nhà mình mà nghỉ ngơi, vui hưởng các thành quả hái gặt được.
Khi xưa, nhóm 138 học giả thuộc đạo Hồi từ 43 nước trên thế giới có thư ngỏ gửi cộng đồng tín hữu Đức Kitô vốn đề cập và đề nghị đưa tình thương yêu vào vị trí ưu tiên cao nhất cho hai Đạo. Và, các vị đã đồng thuận ký thư trên để tỏ bày rằng tình thương yêu vẫn là và phải là mẫu-số-chung cho sinh hoạt của hai Đạo. Mẫu-số-chung ấy, là nền tảng và mục tiêu để hai đạo đặt ra cho mình thực hiện.
Mẫu-số-chung, là mẫu số rất chung về lòng mến Chúa và yêu người đồng loại, cả hai gộp lại làm một. Một mục tiêu, một điểm nhấn ngõ hầu ta phụng thờ chỉ một Chúa, thôi. Bởi, Ngài là Tình Yêu đích thật để ta biến nó thành hiện thực, với mọi người. Chính đó, là lòng mến mà tỏ ra với Chúa và với nhau để tôn vinh, kiến tạo cùng một chí hướng. Đức Chúa của Tình Yêu luôn đi bước trước trong sáng tạo và trao ban Tình Yêu cho ta theo cung cách cả hai Đạo đưa ra cho mọi người. Các học giả đạo Hồi ở trên lâu nay nới rộng vòng tay thân thương/hợp tác để cùng với cộng đoàn tín-hữu Chúa Kitô, coi đó như sáng kiến quả cảm, đặc biệt.
Để phúc đáp, nhóm đối tác bên Đạo Chúa là các học giả từng đặt cơ sở ở đại học Yale, Hoa Kỳ cũng nới rộng vòng tay yêu thương của Đạo mình, với người anh em bên đó. Nhưng, trước khi hồi đáp bằng động thái thương yêu, các vị trong nhóm này đưa yêu cầu anh em bên đạo Hồi “hãy thứ tha cho các động thái mà tiền nhân mình đã xử sự trong quá khứ. Các đấng bậc nói trên cũng xin cộng đồng Hồi giáo và các vị trong tổ chức “Xót-Xa-Tình-Nên-Một” hãy thứ tha các lầm lỡ mà anh em Đạo Chúa đã mắc phạm.
Điều mà tiền nhân khi xưa từng sơ xuất, người thời đó gọi là “Thánh chiến”, nay đổi lại bằng tên gọi rất mới và thời thượng là: “Chiến tranh chống khủng bố”, nhưng thực tế, chỉ nhắm vào người anh em bên Hồi giáo, mà thôi. Bằng cử chỉ này, các học giả bên Đạo Chúa đã xưng thú các lỗi lầm mình sai phạm với người anh em bên đạo Hồi và mong rằng những việc như thế sẽ không còn tái diễn nữa.
Học giả Đạo Chúa công nhận rằng: ngay từ đầu, xung đột giữa hai đạo dù được gán cho cái tên rất thánh thiêng đi nữa, vẫn không mang tính đạo giáo và vẫn hàm ẩn một tầm kích chống phá thương yêu. Và, các vị còn công nhận rằng: các vấn đề gây ưu tư/trăn trở nhiều thời, đã tạo ảnh hưởng xấu lên phân nửa dân số thế giới. Và, các ngài còn khẳng định: sự việc này ảnh hưởng không ít lên viễn tượng hoà bình và công chính, cho thế giới.
Từ đó, các học giả nói trên đã dùng mẫu-số-chung “yêu thương” với lời lẽ và nền tảng cho mọi hành xử để các vị này không còn đặt nặng tính cá biệt giữa hai đạo, mà chỉ tập trung lên điểm chung căn bản của đạo giáo. Bởi, cuối cùng thì: trọng tâm của mọi nhóm vẫn nhắm vào tình thương yêu trải dài đến mọi người. Thương yêu, là lòng mến Chúa, mến mộ Đạo và là sự cảm thông với hết mọi người bằng mẫu-số-chung của hai đạo.
Thương yêu, là lòng sủng mộ ta có với Chúa và với người thường, bất kể người đó là ai? Họ theo tôn giáo nào? Về điềm này, hai nhóm đều cố lướt thắng hết mọi thứ, ngõ hầu đạt đến cùng đích là cảm thông yêu thương xoá bỏ mọi khác biệt dễ gây hận thù. Nhóm anh em bên Hồi giáo cũng nói đến tình thương yêu Đấng Thánh Vô Hạn luôn xót thương hết mọi người. Trong khi Đạo Chúa, dưới tầm nhìn của người Do thái, cũng nói nhiều về Thiên-Chúa-là-Tình-Yêu, Đấng làm cho mặt trời toả sáng trên mọi thứ tốt/xấu. Ngài là Đấng làm cho mưa rơi trên đầu người công chính cũng như với kẻ bất lương, hoặc phân rẽ. Mưa vẫn rơi, cho cả thế giới đạo Hồi lẫn Đạo Chúa Kitô, suốt mọi thời.
Cả hai bên đã tôn trọng lẫn nhau qua kinh nghiệm về Thiên-Chúa-Đầy-Yêu-Thương đã đi bước trước trong thương yêu loài người dù người đó có là nam hay nữ, già/trẻ, Công giáo hoặc Hồi giáo. Ta không thể nói được: mình tin Thiên-Chúa-Là-Tình-Yêu cho đến khi nào mình nhận ra rằng: mọi người đều được kéo gần lại với nhau bằng tình thương Ngài ban tặng cho ta, cùng một kiểu. Điều này sẽ cải biến ý tưởng về “người đồng loại”. Ta thương yêu người đồng loại như Chúa dạy là tất cả phải trở nên một, gộp lại. Không thể nói mình thật tình tin Chúa mà lại không thích những điều mà người đồng loại mình từng mong ước hoặc không thực thi bằng hành động những gì mình muốn cho người đồng loại sẽ có.
Ngày 4/11/2008, một nhóm gồm các lãnh đạo và thần-học-gia đến từ các nước Hồi giáo để thăm thủ đô Rôma để đối thoại với thủ lãnh và thần-học-gia Công giáo về “Giới Lệnh” Chúa ban bố. Mỗi nhóm 24 vị đã đích thân hội kiến Đức đương kim Giáo Hoàng để tái lập mẫu-số-chung thương yêu từng lạc mất. Ngay ngày đầu, các ngài đã trao đổi về nền tảng của Giới Lệnh thương yêu theo truyền thống của hai bên. Các ngày sau đó, các đấng bậc cũng đã bàn về ý nghĩa phẩm cách con người, về việc tôn trọng phẩm giá đã nẩy mầm từ nền tảng thương yêu Chúa tạo cơ sở cho một hiệp nhất.
Ngày cuối cùng, mở ra cho mọi người, cả chúng dân bên ngoài nhóm nữa. Tất cả như một, đều đã nguyện cầu để mọi người trở nên một trong tình Yêu-thương Chúa đề xuất. Đây là bước ngoặc lịch sử sẽ dẫn dắt cả hai đạo tiến xa và tiến mạnh đem hoà bình đến cho thế giới. Điều thú vị, là các thần-học-gia Công giáo cũng nhấn mạnh đến sự quan ngại về hành xử của tín đồ Đạo Chúa đối với người đồng loại, nói chung. Trong khi đó, các thần-học-gia đạo Hồi khi ấy tập trung nhiều vào Tình thương yêu đối với Chúa.
Cách đây khoảng 150 năm, chức sắc nọ trong chính quyền Hoa Kỳ đến gặp anh Joseph, lãnh tụ nhóm Da Đỏ có tên là “Lỗ Mũi Xỏ” ở Hoa Kỳ. Chức sắc nói nhiều về lợi ích tặng cho người sắc tộc nếu họ chịu mở trường tại khu họ sinh sống. Ngay lúc ấy, trưởng tộc Joseph nói: “Chúng tôi thật chẳng muốn có trường học nào hết”. Khi được hỏi lý do tại sao như thế, thì trưởng tộc Joseph cho biết đơn giản chỉ vì: “Nếu làm thế, người Mỹ sẽ chỉ lo mỗi chuyện dạy dổ con em chúng tôi cách xây nhà thờ/nhà thánh, thôi.”
Chức sắc kia lại hỏi: “Vậy thì, các ông không muốn có nơi lo việc phụng thờ sao?”Câu trả lời cũng dễ hiểu: “Không! Chúng tôi không muốn nhà thờ! Tại sao ư? Thì, có nó bọn tôi cũng lại cãi nhau về Thượng Đế, mãi không dứt. Và chúng tôi chẳng muốn cãi vã về Thượng Đế, vì chỉ rành tranh cãi về những gì thuộc con người, thôi. Chúng tôi chẳng bao giờ muốn học biết các chuyện như thế hết!”
Những ai biết chút ít vi tính, hãy vào “Google” đánh chữ “linh thiêng” sẽ đọc hơn chục trang mạng diễn tả từ ngữ này. Có trang nói về tuồng vọng cổ do Hương Lan đóng. Có trang nói về tính linh thiêng cao cả, của con người. Có trang lại đề cập đến cách sống mật thiết với Tình Yêu “thánh thiêng” rất thực tế, nữa.
Thực tế thì, sống mật thiết với Chúa gồm ba lãnh vực. Lãnh vực thứ nhất, về bản chất kinh nghiệm. Tức, bản chất của niềm tin đích thực, nơi con người. Lãnh vực thứ hai, gợi nhớ kinh nghiệm của con người về tôn giáo. Và thứ ba, diễn giải sự thể lâu nay ta gọi là triết lý, thần học. Thật ra thì, khi nào con người tìm ra ngôn ngữ chung cho lãnh vực thứ nhất rồi, sẽ không cần gì nhiều cho hai lãnh vực kia. Tóm lại, chỉ một lĩnh vực duy nhất cần thiết cho mọi người và mọi đạo, là “yêu thương người đồng loại”, mà thôi.
Nhằm đạt kết quả thương yêu người đồng loại, cũng nên về với thi ca tình tứ mà ngâm thêm, rằng:
“Em chợt đến, chợt đi, anh vẫn biết, Trời chợt mưa, chợt nắng, chẳng vì đâu.
Nhưng sao đi, mà không bảo gì nhau, để anh gọi, tiếng thơ buồn vọng lại.”
(Nguyên Sa – Áo Lụa Hà Đông)
Thơ buồn như áo lụa, chỉ vì anh cứ chợt đến rồi chợt đi, chẳng hiểu gì “tình thương yêu” người em muốn hiến trọn. Trọn cuộc sống có thương yêu hết mọi người, như Chúa nói. Với mọi người.
Lm Nguyễn Đức Vinh Sanh
Mai Tá phỏng dịch
