Tình yêu làm nên điều kỳ diệu, đó là đề tài của bài giảng hôm nay, dựa trên những lời tâm tình của Chúa với các môn đệ trong bữa tiệc ly, như được ghi trong Tin Mừng Gioan mà Giáo Hội cho chúng ta nghe lại : Thầy không còn coi anh em là tôi tớ. Thầy xem anh em là bạn hữu. Hãy ở lại trong tình yêu của Thầy. Ta sẽ duyệt xét điều kỳ diệu của tình yêu trên hai điểm:
(1) Tình yêu biến “người” thành “Chúa”
(2) Tình yêu đổi “loài” người thành “đấng” người
- Tình yêu biến người thành Chúa
Trong Báo Công Giáo & Dân Tộc số 1408 có đăng thắc mắc của ông Nguyễn quang Hiền Gx Bắc Dũng, hạt Xóm Mới : Ông nói rằng bài báo trước đó của linh mục Thiện Cẩm với tựa đề: “Chúa làm người để người làm Chúa như Chúa đã làm người” khiến nhiều người, nhất là ngoài Công Giáo có thể hiểu lầm về cách nói lộng ngôn phạm thượng này. Quả vậy, nói “người làm Chúa” thì thật lộng ngôn, có khi là rối đạo, lạc giáo, kiêu ngạo, tựa Satan xưa.
Nhưng không lộng ngôn đâu ! Chính tình yêu làm nên điều kì diệu đó. Chúa là Tình Yêu đã giáng thế chia sẻ thân phận con người, để con người được thông phần bản tính Chúa. Nói huỵch toẹt ra như thánh Irênê xưa : “Chúa làm người để người làm Chúa,” chẳng có chi là sai cả, nhờ hai chữ “tình yêu”. Câu nói này có hơi lạ tai một chút so với câu quen tai hơn: “Con Chúa làm người để người làm con Chúa” (thêm chữ “con” ở cả hai vế).
Lm Thiện Cẩm có lý luận cũng hay. “Con của con chó có được gọi là chó không?” Được quá đi chứ. Cũng vậy, con của con mèo cũng gọi là mèo, con của con người cũng được kêu là người, thì con của Chúa cũng phải được gọi là Chúa chứ. Vì thế làm con Chúa hay làm Chúa cũng đâu khác gì. Dĩ nhiên “Chúa” làm người, khác với “Chúa” của “người làm ‘Chúa’,” giống như con khác với cha. Nhưng dẫu sao “người thành Chúa” cũng là điều cực kì kì diệu, mà chỉ có Đấng là Tình Yêu mới làm nên được. Một Thiên Chúa Toàn Năng, một Thiên Chúa Phép Tắc không làm nên được, (dẫu toàn năng làm gì cũng được, nhưng Đấng Toàn Năng ấy dại gì làm ra cái giống mình, dại gì sẻ chia địa vị mình. Chỉ Đấng Tình Yêu mới làm. Tình yêu làm nên điều cực kì kì diệu.
Kể từ khi Chúa Con nhập thể để bày tỏ tình yêu của Ngôi Cha dành cho con người, thì mối liên hệ giữa Thiên Chúa và nhân loại hoàn toàn thay đổi : Không còn là Tạo Hóa và thụ tạo, không còn là Thượng đế và phàm nhân, không còn là Chủ ông và tôi tớ, nhưng chính là “Bạn hữu thân tình”. Thầy không gọi các con là tôi tớ. Thầy xem các con là bạn hữu ngang hàng. Thầy là Chúa, các con cũng là Chúa. Tình yêu biến loại người thành bậc Chúa.
- Tình yêu đổi “loài” người thành “đấng” người.
Nhà văn nữ Harriet Beecher Stove có viết một quyển tiểu thuyết nhan đề “Túp lều Bác Tôm” kể chuyện đời của một người nô lệ da đen tên là Tôm. Chủ của bác Tôm là một trong số rất ít những người chủ da trắng biết thương yêu những người nô lệ da đen của mình. Đáp lại bác Tôm cũng rất yêu thương chủ và tận tụy hết lòng phục vụ chủ. Nhưng ông chủ này vì làm ăn thua lỗ nên đã nợ một món tiền rất lớn. Một ông (tên) da trắng khác chuyên buôn bán nô lệ đã tìm cách nắm được các giấy nợ và dùng giấy nợ để làm áp lực với ông Senbi (tên của ông chủ da trắng nhân hậu của bác Tom). Hắn buộc ông phải bán bác Tôm cho hắn để trừ nợ. Lúc đầu ông Senbi nhất định không chịu. Nhưng vì tên lái buôn hăm doạ sẽ tịch thu tất cả tài sản của ông, nên cuối cùng ông đành phải bán bác Tôm. Người ta đã xúi bác Tôm trốn đi trước khi bị tên lái buôn bắt đem đi. Nhưng Tôm đã từ chối với lý lẽ: “Nếu ông chủ buộc lòng phải bán tôi để khỏi phải bán tất cả những người khác và để khỏi phải phá sản thì thôi cũng được”. Sau đó cuộc đời bác Tôm đã phải lao đao lận đận chịu đủ thứ khổ sở và cuối cùng phải chết thảm.
Ta không nói về cuối cuộc đời của bác Tom, nhưng gần như suốt cuộc sống trước đó, bác đã được ông chủ da trắng Senbi tốt lành cư xử như người nhà, như bạn hữu. Hẳn ông chủ Senbi Kitô hữu này đã thuộc nằm lòng Lời Chúa mà ta nghe hôm nay. “Thầy không gọi anh em là tôi tớ, nô lệ, vì nô lệ tôi tớ không biết việc chủ làm. Thầy coi anh em là bạn hữu. Những gì Thầy nghe biết nơi Cha Thầy, Thầy cho anh em biết.” Tình yêu biến đổi “loài người” thành “đấng người.” Bởi lẽ sự thường người ta cư xử với loài nô lệ như loài vật: mua bán đổi chác như mua ngựa mua bò. Tình yêu, chỉ tình yêu mới biến họ thành đấng người.
Chúng ta có ngạc nhiên phẫn nộ không, chứ đã có thời người ta không xem người nữ là người thật, mà chỉ “dưới” người. Đến độ có lúc thần học thử xét xem người nữ có linh hồn hay không ! Điều răn thứ 10: Ngươi chớ ham muốn nhà cửa, ruộng nương, của cải, vợ con của người khác. Xếp vợ con cùng một lứa với nhà cửa ruộng vườn ! Chế độ Taliban ở Afghanistan trước và mới đây là một ví dụ. Người nữ ra đường phải bịt mặt. Không được đi học, không được đi làm. Ngày nay chẳng còn nữa, nhưng dấu vết của nó vẫn còn : xem người ăn người ở người phục vụ là tôi tớ.
Có bao giờ ta gặp ông già lựu đạn này chưa ?
Ông già “Lựu Đạn” là một danh xưng mà Chị Nữ Tu Antoinette thường gọi thế, khi nhắc đến ông lính già khó tính nhất trong bệnh viện Chị đang phục vụ. Gặp ai ông cũng nhăn nhó, nạt nộ; có truyện gì không vừa ý, ông la lối rùm beng.
Ngày kia, đang mải mê phục vụ, Chị Antoinette nghe tiếng cha già Lựu Đạn hét lớn: “Đem cho tôi vài quả trứng luộc”. Chị Antoinette vui vẻ đem đến.
– Trứng chưa chín đủ mà cũng đem tới à? Chị Antoinette tươi cười đem trứng đi luộc lại.
– Trứng chín quá. Luộc gì mà kỹ quá vậy? Chị Antoinette chẳng biết làm sao hơn được. Chị đi lấy một cái bếp đem đến kê ở cạnh giường và trao cho ông cha già Lựu Đạn vài quả trứng để ông tự luộc lấy cho vừa ý. Ông thấy thế, liền nổi cơn lôi đình, đạp đổ bếp, quăng xoong nước và trứng xuống nền nhà, miệng quát lớn: “Sơ không biết tôi là bệnh nhân sao! Bệnh nhân mà đi luộc trứng à?” Bệnh nhân là thượng đế. (Sơ là người nữ, lại làm nhiệm vụ phục vụ, dĩ nhiên phải phục vụ thôi. Tôi có tiền mà…)
Chị Antoinette chẳng nói nửa lời, chỉ thinh lặng cúi xuống thu dọn, quét tước, lau lọt… Một lát sau, Chị lại đem đến cho ông già vài quả trứng khác và nói: “Ông cố gắng dùng thử cái này, tôi luộc vừa chín tới thôi”… Tỉnh ngộ, ông lính già tỏ vẻ cảm động vì khâm phục trước tấm lòng bác ái, nhịn nhục của Chị Dòng khiêm nhu dễ thương, miệng lắp bắp nghẹn ngào nói: “Cảm ơn Sơ, tôi ăn trái trứng mà cũng là ăn cả tấm lòng tốt của Sơ nữa”. Ta có thể nói lời gì đây: tình yêu biến đổi con người.
Ta không thể kể cả ngàn trường hợp nhờ tình yêu mà một con người tàn tật phế thải, một con người từ vũng sâu bùn lầy vươn lên thành người hữu ích. Mà người ta thuật lại trong cuốn: Những phép lạ của tình yêu. Tình yêu làm nên điều kì diệu.
Tình yêu cao quí nhất là tình yêu hy sinh tính mạng. Nhưng ta không dễ gì gặp những trường hợp như vậy đâu. ĐGH Gioan Phaolô I (vị giáo hoàng 33 ngày) có lần viết:
“Tôi chưa bao giờ được dịp may nhảy xuống dòng nước đang chảy cuồn cuộn để cứu một người chết đuối, nhưng thường người ta chỉ xin tôi cho mượn một cái gì nhỏ nhặt hoặc viết một lá thư ngắn, hay xin những chỉ dẫn rất đơn giản và dễ làm.
“Tôi chưa bao giờ gặp chó dại trên đường đi mà chỉ thấy có ruồi muỗi. Tôi chưa bao giờ bị những kẻ bách hại đánh đập, nhưng lại thường bị quấy rầy bởi những tiếng kêu la ngoài đường, âm thanh mở quá lớn của máy truyền hình hay cách ăn súp ồn ào của người đồng bàn…”
Giúp đỡ trong mức độ mình có thể, giữ bình tĩnh và nụ cười yêu thương tha nhân là thế đó: không cầu kỳ nhưng thực tế và đơn giản. Nhưng đừng khinh thường, nó cũng có sức biến đổi. Vì tình yêu làm nên điều cực kì kì diệu. Bởi tình yêu đã biến ta thành Chúa. Và chớ gì ta hãy dùng tình yêu mà biến U-người (under -dưới- người) thành người. Và từ người thành Chúa. Amen.
Anphong Nguyễn Công Minh, ofm
(biên tập từ nhiều nguồn)
