“Lạy Chúa, xin đừng xử với chúng con như chúng con đáng tội”.
Kính thưa Anh Chị em,
‘Nhìn xuống và ngước nhìn lên’, là hai nhịp của một chuyển động mà phụng vụ Lời Chúa hôm nay mời gọi chúng ta. ‘Nhìn xuống’ để thấy mình đã phạm tội, lầm lỗi và thầm thì van xin qua Thánh Vịnh đáp ca, “Lạy Chúa, xin đừng xử với chúng con như chúng con đáng tội”; và ‘ngước nhìn lên’ để cùng Đaniel tuyên xưng, “Lòng từ bi và tha thứ thuộc về Chúa là Thiên Chúa chúng con”. Từ đó, hiểu được lệnh truyền của Chúa Giêsu, “Hãy ở nhân từ như Cha các con là Đấng nhân từ”.
Sách Đaniel cho thấy con người từ đất thấp, xấu xa, bất tuân, yếu hèn và tội lỗi; đang khi Thiên Chúa, chốn trời cao, tốt lành, kính uý, giữ giao ước và từ bi với hết mọi loài. Đaniel mời gọi chúng ta ‘nhìn xuống’ để nhận ra sự đốn mạt của phận người, “Chúng con đã phạm tội và làm điều gian ác; đã bỏ các giới răn và lề luật Chúa”; cùng lúc mời gọi chúng ta ‘ngước nhìn lên’ để luôn hy vọng, “Lạy Chúa, Thiên Chúa cao cả”; “Lòng từ bi và tha thứ thuộc về Chúa là Thiên Chúa chúng con”.
Cũng thế, Tin Mừng hôm nay mời gọi chúng ta ‘ngước nhìn lên’ để chiêm ngắm Thiên Chúa, Đấng thấu cảm, xót thương và tha thứ; từ đó, có thể ‘nhìn xuống’ anh chị em mình mà cảm thông, thương xót và thứ tha, “Hãy ở nhân từ như Cha các con là Đấng nhân từ”; “Đừng xét đoán thì các con khỏi bị xét đoán; đừng kết án thì các con khỏi bị kết án. Hãy tha thứ, thì các con sẽ được thứ tha”.
Trong phần hướng dẫn linh thao ba mươi ngày, Thánh Ignatio Loyola đã dành tuần đầu tiên để tập trung vào tội lỗi, sự phán xét, cái chết và địa ngục. Thoạt đầu, điều này có vẻ rất tẻ nhạt, nhưng sự khôn ngoan của phương pháp này quả là kỳ diệu sau một tuần suy ngẫm; các linh hồn nhận thức sâu sắc rằng, họ cần đến lòng thương xót và sự tha thứ của Thiên Chúa đến mức nào. Họ ý thức nhu cầu cấp thiết đó rõ ràng hơn khi ‘nhìn xuống’ để thấy tội mình, và nuôi dưỡng một lòng khiêm nhượng thẳm sâu khi chỉ còn biết ‘ngước nhìn lên’ Thiên Chúa vì Người rất mực xót thương.
Thế nhưng, lòng thương xót lại hoạt động hai chiều; nó chỉ có thể nhận nếu nó biết cho đi. Hôm nay, Chúa Giêsu đưa ra một đòi buộc rất rõ ràng về ‘hai điều đừng làm’ và ‘hai điều phải làm’: phán xét và lên án; xót thương và thứ tha. Về căn bản, nếu muốn nhận được lòng thương xót và sự tha thứ, chúng ta phải ‘nhìn xuống’ tâm hồn mình để biết mình được thương xót và thứ tha; từ đó; chúng ta cho đi xót thương và tha thứ; còn nếu cứ phán xét và lên án, chúng ta sẽ bị phán xét và lên án. Những từ này rất rõ ràng! Một trong những lý do khiến nhiều người phải vật lộn với việc bị người khác phán xét và lên án là vì thiếu ý thức thực sự về tội lỗi mình và nhu cầu được tha thứ của chính họ. Đó là lý do tại sao giáo huấn của Ignatio trở nên quan trọng. Cần phải khơi dậy ý thức về mức độ nghiêm trọng của tội lỗi nơi chính chúng ta; điều này không đơn giản nhằm chỉ tạo ra một cảm giác tội lỗi và xấu hổ, nhưng nó phải được thực hiện làm sao để mỗi người có thể ‘ngước nhìn lên’, nuôi dưỡng và thúc giục một khát vọng được thương xót và tha thứ. Nhận thức sâu sắc về tội của mình trước mặt Chúa, chúng ta sẽ dễ dàng ít phán xét và lên án người khác.
Lòng thương xót là gì? Chỉ cần hỏi McAllister, một cựu tù nhân 77 tuổi. 22 năm trước, McAllister bắt cóc Chris Carrier, 10 tuổi, bắn cậu và bỏ mặc cậu ở cánh đồng Everglades. Mặc dù bị mù mắt trái bởi viên đạn nhưng cậu bé vẫn sống sót. McAllister trốn thoát, vụ án đóng kín hơn hai thập kỷ. Năm 1996, khi McAllister quẫn trí, liệt giường trong một viện dưỡng lão ở Miami, ông thú nhận tội ác. Biết được kẻ giết mình, Chris, 32 tuổi, đã đến thăm McAllister. Chris không giận dữ hay cay đắng; thay vào đó, anh đến cầu nguyện với kẻ giết mình, xây dựng một tình bạn và chia sẻ tin mừng về lòng thương xót Chúa đã biến đổi cuộc đời anh, một người nghiện ngập nay trở thành tông đồ. Chris sống nhờ vào lòng thương xót, anh đã biết ‘nhìn xuống và ngước nhìn lên’.
Anh Chị em,
Chris Carrier đã ‘ngước nhìn lên’ để nhận biết Đấng xót thương mình; và đã ‘nhìn xuống’ để sống chiều kích thứ hai của lòng thương xót. Hôm nay, Lời Chúa mời gọi chúng ta nhìn xuống để thấy tội lỗi mình xấu xí đến thế nào; xấu đến độ muốn loại trừ Thiên Chúa; và rồi ngước nhìn lên Thánh Giá, Con Thiên Chúa đang treo lơ lửng giữa trời và đất. Ngài đã dùng cái chết của mình mà chuộc lấy chúng ta khỏi án chết muôn đời. Thiên Chúa chờ đợi chúng ta ‘nhìn xuống và ngước nhìn lên’ Đấng bị đâm thâu, để biến đổi lòng mình nên nhân từ, thương xót và bao dung như Ngài.
Chúng ta có thể cầu nguyện,
“Lạy Chúa, những ngày Mùa Chay, xin cho con biết ‘nhìn xuống và ngước nhìn lên’ nhiều hơn, để con có thể thương xót và nhân ái với anh chị em con”, Amen.
(Lm. Minh Anh, Tgp. Huế)
